Wladyslaw Szpilman Kimdir? Yaşamı ve The Pianist Filmi

Usta yönetmen Roman Polanski imzalı 2002 yılında yapılmış The Pianist filmi, gösterime girmiş olduğu yıl sayısız ödüle layık görüldü ve hem izleyenlerden hem de eleştirmenlerden tam not aldı. Alman Nazilerin İkinci Dünya Savaşı esnasında Polonya başta olmak suretiyle Avrupa’nın dört bir köşesinde yaptıkları katliamı özetleyen film, aslına bakarsak Wladyslaw Szpilman isminde gerçek bir müzisyenin yaşam öyküsünü konu alıyor.

Polonyalı bir Yahudi olan Wladyslaw Szpilman, ülkesinin en mühim piyanistlerinden biriydi. Almanların Polonya’yı işgal etmesi ile beraber pek oldukca şahıs şeklinde onun da yaşamı tepetaklak oldu ve savaş bitene kadar hayal bile edilemeyecek trajedilere tanık oldu. The Pianist filmimizde yaşadıklarını tüm gerçekliğiyle gördüğümüz Wladyslaw Szpilman kimdir, neler yaşadı gelin birazcık daha yakından bakalım.

Wladyslaw Szpilman kimdir?

1911 senesinde Polonya’da dünyaya gelen Wladyslaw Szpilman Yahudi bir ailenin çocuğuydu. Daha çocuk yaşta piyano mevzusunda ne kadar başarıya ulaşmış olduğu görülen Szpilman, müzik eğitimi almak için Varşova’ya gitti. Peşinden Almanya’ya taşınarak Belin Sanat Akademisi’nde piyano ve kompozisyon eğitimi aldı ve kabiliyetini data ile geliştirdi.

Franz Schreker şeklinde mühim isimlerle emek verme ve tanışma fırsatı yakalayan Wladyslaw Szpilman, Nazilerin 1933 senesinde iktidara gelmesi ile beraber kendi ülkesi olan Polonya’ya döndü. Polonya Radyosu’nda çalışmaya süregelen Szpilman, kısa süre içinde ülkenin en mühim piyanistlerinden ve müzik insanlarında biri haline geldi.

Naziler Polonya’yı işgal ediyor:

1 Eylül 1939 tarihinde Naziler Polonya’yı işgal etmiş olduğu ve Polonya Radyosu binası ateş altında kalmış olduğu sırada radyodan son yükselen notalar Wladyslaw Szpilman’ın parmaklarından çıktı. İşgal gerçekleştikten sonrasında ülkedeki Yahudilerin büyük bir kısmı ile beraber Szpilman ve ailesi, Varşova gettosu adında olan Nazilerin Yahudiler için ayırdığı bölgeye sürüldü.

Wladyslaw Szpilman, en azından ailesinin gereksinim duyan yemeği satın alabilmek için istemeden de olsa Naziler ve işbirlikçileri olan varlıklı Yahudilerin favori mekanlarında piyanist olarak çalışmaya başladı. Café Nowaczesna ve benzeri mekanlarda ülkesini işgal eden Nazilere ve onların destekçilerine müzik yapmak zorunda kalan Szpilman, bu zamanda tanıştığı insanlardan sonrasında yardım alacaktı.

Nazilerin Polonya işgali bir günde tamamlanmış olsa da tüm tesirleri aniden yaşanmadı. Ülkede yaşayan Yahudiler ilkin dışlandı, sonrasında Varşova gettosuna gönderildi. Gettoda yaşananlar The Pianist filmimizde anlatılanlardan bile daha acıydı. Normal olarak Nazilerin planları oldukca daha korkunçtu ve oldukca geçmeden uygulamaya geçildi.

Polonya’da Yahudi katliamı başlıyor:

Nazilerin amacı bir ülkeyi işgal etmek ve vatandaşlarını bir köşeye ayırmak değildi, hepsini öldürmek istiyorlardı; o şekilde de oldu. 1942 yazına gelindiği vakit Varşova gettosunda yaşayan tüm Yahudiler ile beraber Wladyslaw Szpilman ve ailesi de Treblinka’ya taşınmak suretiyle yerlerinden edildi. Treblinka demek, ölüm demekti.

Wladyslaw Szpilman ve ailesi, öteki Yahudiler ile beraber trene bindirilecekleri sırada bugün bile adı bilinmeyen gizli saklı bir el Wladyslaw Szpilman’ı ailesinden ayırdı ve yaşamını kurtardı. Maalesef kurtulan yalnızca Szpilman oldu. Ailesi gözlerinin önünde trene bindirildi ve sonu ölüm olacak o yolculuğa çıktı.

Varşova gettosu, İkinci Dünya Savaşı’nın en yoğun etkilerinin yaşamış olduğu yerlerden biriydi. Bölgede yaşayan Yahudiler, trenlere bindirilerek ölüm kamplarına götürülmeden ilkin de gettoda dövülüyor, tecavüze uğruyor ve öldürülüyorlardı. Yoğun bombardıman altında kalan Varşova gettosundaki tüm binalar ya yıkılmış ya da büyük hasar almışlardı. Wladyslaw Szpilman, işte bu gettoda seneler süresince hayatta kalmaya çalışacaktı. 

Varşova gettosunun yıkılmış sokaklarında tek başına bir piyanist:

Varşova gettosu başta olmak suretiyle Polonya’da yaşayan ve Nazilerle ortaklaşa iş yapmayan neredeyse tüm Yahudiler trenlere bindirilerek ölüm kamplarına gönderilmişti. Yalnızca Wladyslaw Szpilman gettoda kalmıştı. 1945 kışına kadar Varşova gettosunun yıkılmış sokaklarında Nazilerden saklanarak yaşama mücadelesi veren Szpilman, öncesinde Café Nowaczesna ve benzeri mekanlarda tanımış olduğu pek oldukca kişinin yardımı ile bir halde hayatta kalmayı başardı.

1945 kışına geldiğimizde ise The Pianist filmimizde hepimizi gözyaşlarına boğan vaka yaşandı. Varşova gettosunun yıkılmış bir villasının içinde akordu bozuk bir piyanonun önünde oturan Wladyslaw Szpilman, ülkesini işgal eden Alman Nazi subaylarından biri ile karşılaştı. Subay ona mesleğini sorunca piyanist bulunduğunu söylemiş oldu ve sonrasında subay ondan bir şarkı çalmasını istedi.

Savaşın en korkulu günlerini görmüş, ölüm noktasına gelecek kadar kilo vermiş ve neredeyse akıl sağlığını yitirmiş olan Wladyslaw Szpilman piyanonun başına oturdu ve ülkesinin işgal edilmiş olduğu gün ateş altında Polonya Radyosu’nda parmaklarından çıkan son ezgi olan Chopin’in Nocturne’unu çaldı. Nazi subayı ona bir süre hayatta kalmaya kafi gelecek kadar yiyecek ve giyecek verdi. Tam gidecekken Wladyslaw Szpilman onun elini tuttu ve tam olarak şu sözleri söylemiş oldu:

“Sana adımı asla söylemedim; Bana sormadın fakat hatırlamanı isterim. Neler olabileceğini kim bilebilir? Eve gitmek için gidecek oldukca yolun var. Eğer hayatta kalırsam, kesinlikle yine Polonya Radyosu için çalışacağım. Eğer sana bir şey olursa, herhangi bir halde sana yardım edebilirsem, adımı hatırla, Szpilman, Polonya Radyosu.”

Kötüler sonsuza kadar kazanmazdı. Savaş sonunda bitti ve tüm bu katliamın mimarı olan Naziler savaş esiri olarak kamplara alındı. Wladyslaw Szpilman’ın yaşamını kurtaran Nazi subayı da bu tutsak kamplarından birindeydi ve orada öldü. Tıpkı filmimizde olduğu şeklinde Szpilman’a ulaşmaya çalıştı sadece başarıya ulaşmış olamadı. 

Savaştan sonrasında Wladyslaw Szpilman:

En sonunda savaş bitip de Polonya eski günlerine dönmeye başlayınca Wladyslaw Szpilman, tekrardan Polonya Radyosu’nda çalışmaya başladı. Pek oldukca yeni besteye imza attı ve sayısız konser verdi. 1986 senesinde gerçekleştirdiği konser turnesi sonrası kendini tamamen beste yapımına adamaya karar verdi.

Wladyslaw Szpilman, 2000 senesinde Varşova’da öldüğünde ülkesinin en tanınmış müzisyenlerinden biriydi. Yazdığı otobiyografisi Almanca ve İngilizceye çevrildikten ve The Pianist filmine uyarlandıktan sonrasında Wladyslaw Szpilman adı tüm dünyada duyuldu. Acı olan ise filme kadar bu usta müzisyenin adı Avrupa’da bile pek bilinmiyordu.

Szpilman’ın yaşadıklarını özetleyen The Pianist filmi ve fragmanı:

• Yapım yılı: 2002
• Tür: Yaşam öyküsü, Dram, Müzik
• Yönetmen: Roman Polanski
• Oyuncular: Adrien Brody, Thomas Kretschmann, Frank Finlay
• IMDb: 8.5
• Rotten Tomatoes: %95

Polonyalı Yahudi bir müzisyen olan Wladyslaw Szpilman’ın İkinci Dünya Savaşı esnasında yaşamış olduğu gerçek yaşam hikayesinin anlatıldığı film; En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Yönetmen, En İyi Uyarlama Senaryo branşında Oscar ödülüne, Cannes Film Festivali Büyük Ödülü’ne, BAFTA En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödülüne layık görülmüştür. 

Roman Polanski’nin The Pianist filmimizde gerçek öyküsünü seyrettiğimiz Wladyslaw Szpilman kimdir sorusunu yanıtladık ve özetlemek gerekirse bu usta müzisyenin hayatından bahsettik. Tarihe sayısız kara kir bırakan bu olayların tekrar asla yaşanmaması umuduyla.