DÜNYA

Gözlem Uydusu Nedir, Amacı Ne ve Görevini Tamamladı Mı?

Uzay yarışı her geçen gün daha da kızışırken ümit edilenden daha fazlasını sunup Türkiye’nin uzay yarışındaki konumunu yükselten RASAT Araştırma Uydusu nedir, ne amaçla üretilip uzaya gönderilmiştir ve görevini tamamlamış mıdır, beraber bakalım.

Elon Musk ve Jeff Bezos’un girişimlerinden seneler ilkin, sıcak savaş sürecinin sona ermesiyle süregelen soğuk savaş döneminde ABD ve Rusya arasındaki uzay yarışına zaman içinde öteki devletler de dahil oldu. Yetmedi, dünyanın değişmesiyle beraber bu uzay yarışına hususi firmalar, milyarderler de dahil oldu.

Elon Musk’ın SpaceX şirketi günümüzde gündemi sık sık başarıya ulaşmış – başarısız operasyonlarıyla meşgul etse de Jeff Bezos’un Blue Origin isminde uzay gezim şirketi her geçen gün uzay turizmini yaygınlaştırmaya bir adım daha yaklaşıyor. Türkiye ise uzay yarışına yetişmek için Türkiye Uzay Ajansı’nın misyonuyla hareket ediyor. Peki, Türkiye Uzay Ajansı’nın kurulmasından ilkin TÜBİTAK UZAY tarafınca geliştirilen RASAT Uydusu nedir, görevleri ve kullanım alanları nedir, geliştirilmesi ve uzaya fırlatılması nasıl gerçekleşmiştir, detaylara yakından bakalım.

İlk olarak gözlem uydusu nedir, ne işe yarar?

gözlem-uydusu

RASAT Araştırma Uydusuna geçmeden ilkin gözlem uydusu nedir, ne işe yarar bunlara bakalım. Gözlem uydusu ya da tam adıyla ‘Yer gözlem uyduları’ hiçbir şekilde askeri amaçla kullanılmadan yer yüzündeki olayları doğrusu meteoroloji, haritacılık ve casusluk sınıfına girmeyen tüm sivil kullanımlar dahil olmak suretiyle yörüngede Dünya gözlemi için kullanılan yada tasarlanmış uydulardır.

Dünya’nın ilk yer gözlem uydusu olan, Amerikan yapımı Landsat-1, 1972 senesinde uzaya gönderilmiştir. Landsat-1, detaylı gözlem kabiliyeti yardımıyla, Kanada açıklarında daha ilkin haritalanmamış bir ada bile keşfetmiş ve bu adaya Landsat Adası adı verilmiştir.

Peki RASAT Araştırma Uydusu nedir?

Kelime anlamına baktığımızda RASAT sözcüğü, Arapça -rṣd kökünden gelen ‘Raṣad’ doğrusu ‘Gözleme, gözetme’ sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük ‘Raṣada’, “Gözledi” fiilinin masdarıdır. Gözlem kelimesi Türkçe’de de “Gözleme, gözetme” anlamına gelir. 

İsminde bu kelimeden esinlenen RASAT Uydusu yada tam adıyla RASAT Araştırma Uydusu, Türkiye’nin BİLSAT uydusundan sonrasında haiz olduğu ikinci mikro uzaktan idrak etme uydusudur. Adının anlamına uygun olarak gözlem uydusu şeklinde tasarlanmıştır. 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya’nın Orenburg Oblast bölgesinde yer edinen Yasny fırlatma üssünden fırlatılmıştır. Yasny fırlatma üssünden fırlatılan RASAT Araştırma Uydusunu taşıyan roketin adı ise DNEPR’dir. Minimum 6 alanda etken olarak hizmet vermektedir.

RASAT Araştırma Uydusu’nun özellikleri:

rasat-uydusu

  • Mikro uzaktan idrak etme teknolojisi
  • Optik yararlı yük
  • Yüksek çözünürlüğünde olan optik görüntüleme sistemi
  • Pankromatik bant
  • X-Bant yazışma modülü

Gözlem Uydusu mikro uzaktan idrak etme teknolojisini içinde barındırır ve uydu optik yararlı yüke haizdir. Şu demek oluyor ki yüksek çözünürlüğünde olan optik görüntüleme sistemine haizdir. 685 km irtifada, Güneş ile eş zamanlı bir yörüngede bulunmaktadır. Pankromatik bantta 7,5 m ve kırmızı, mavi, yeşil bantlarında 15 metre yer örneklem mesafesine haizdir. Bununla birlikte TÜBİTAK UZAY tarafınca tasarlanan ve geliştirilen uçuş bilgisayarı BİLGE, gerçek zamanlı görüntü sıkıştırma donanımı ve X-bant yazışma modülleri de kontrol edilmektedir.

Bileşenler, 2012’de uzaya fırlatılan bulgu uydusu Göktürk-2‘de de kullanıldı. RASAT ile uzay alanında altyapı ve data birimi oluşturma misyonunu başarıyla gerçekleştiren TÜBİTAK UZAY, bu görevini Göktürk-2 uydusu ile daha da ileriye taşımış oldu.

RASAT Araştırma Uydusu’nun uzaya fırlatılması:

rasat-uydusu-uzay

DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) tarafınca desteklenen kaynakla TÜBİTAK UZAY’ın danışmanlık almadan Türkiye’de Türk mühendisler tarafınca tasarladığı uydu, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya’nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü’nden DNEPR fırlatma aracıyla uzayyolculuğuna başladı. 969 saniye içinde yörüngeye yerleşen uydu, ilk sinyalleri Türkiye saati ile 11.50’de vermeye başladı. 18 Ekim 2011 tarihindeyse uydu tarafınca çekilen fotoğrafların TÜBİTAK’ın yer istasyonundan indirilmeye başlandığı duyuruldu. 

RASAT Araştırma Uydusu’ndan alınan görüntüler ne amaçla kullanılıyor?

  • Haritacılık
  • Afet seyretme
  • Ziraat
  • Çevre
  • Şehircilik ve planlama 

RASAT Uydusunun konumsal çözünürlüğü düşünüldüğünde ormancılık çalışmalarında bu görüntülerden yararlanma olanaklarının bulunmuş olduğu söylenebilir. Spektral çözünürlüğü düşünüldüğünde nebat örtüsünün ayırt edilmesi ve tanımlanması çalışmalarında sıkça kullanılan yakın kızılötesi (NIR) bandın olmayışı büyük bir dezavantaj yaratmaktadır. Mavi, yeşil ve kırmızı bantların bazı ormancılık çalışmalarında kullanımı mümkündür.

Bunlar içinde orman yangını zararlarının haritalanması, temel arazi örtüsü tiplerinin sınıflandırılması, orman örtüsündeki kayıpların haritalandırılması, sel, su baskını ve heyelan benzer biçimde afetlerin tespiti, detaylı olmayan değişiklik analizleri, orman ve ekosistemin öteki bileşenleri mevzusunda emekler icra eden bilim adamlarının uydu görüntülerine duyduğu ihtiyaçların giderilmesi benzer biçimde mevzular bulunmaktadır.

RASAT Araştırma Uydusu görevini tamamladı mı?

rasat-uydusu

RASAT Araştırma Uydusu, Türk mühendisler tarafınca zamanının en yeni modülleriyle beraber TÜBİTAK UZAY tarafınca geliştirilmişti. Uydunun etken vazife süresi tam olarak 3 yıl olarak planlamasına karşın uydu üstünden 10 yıldan fazla geçmesine karşın etken durumdadır.

Uzayda 10. yılını kutlayan RASAT Uydusu’nun bir maketi de 15’inci Internasyonal Savunma Endüstri Fuarı‘nda (IDEF 2021) ziyaretçilere sergilendi. Maket, fuarı ziyaret edenlerin büyük ilgisiyle karşılandı. TÜBİTAK UZAY görevlileri, Türkiye’nin ilk ulusal gözlem uydusu RASAT hakkında ziyaretçilere data verdi.

RASAT Araştırma Uydusu’na nereden ulaşılır?

  • Adım #1: RASAT Araştırma Uydusunun veri ulaşım sistemi olan GEZGİN portalına buradan ulaşalım.
  • Adım #2: Sağ üstte yer edinen e-devlet giriş/ yeni üye kısmına tıklayalım.
  • Adım #3: E-devlete ile giriş yaptıktan sonrasında kayıt portalına yönlendirileceksiniz. Buraya çalıştığımız kurumu ve görevimizi yazalım.
  • Adım #4: Kayıt işlemini tamamladıktan sonrasında GEZGİN sistemine yönlendirileceksiniz. Üye olduğunuz için tam erişim hakkına sahipsiniz ve ilk görüntülerden son görüntülere kadar olan arşive erişim hakkınız bulunacaktır. 

Türkiye’nin öteki gözlem uyduları:

Göktürk-2: RASAT Uydusu’ndan sonrasında ilk fırlatılan uydumuz

göktürk-2-uydu

Türkiye’nin yüksek çözünürlüğünde olan yerli keşif-gözlem uydusu Göktürk-2 2012’de meydana gelen fırlatma operasyonuyla vazife yörüngesine yerleştirildi. TÜBİTAK Uzay ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) iş ortaklığında üretilen Göktürk-2, Çin’deki Jiuquan Fırlatma Merkezi’nden uzaya gönderildi.

RASAT uydusundan değişik olarak yer gözlem uydusu değil de keşif-gözlem uydusundan dolayı askeri amaçla da kullanılabiliyor. Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafınca işletilen ve 2,5 metre çözünürlüğe haiz Göktürk-2, Türkiye’nin savunma, çevre, şehircilik, ziraat ve ormancılık alanlarındaki gereksinimlerine cevap veriyor. Uyduda TÜBİTAK Uzay tarafınca geliştirilen yerli uçuş bilgisayarı ve yazılımı kullanılıyor.

Vazife yörüngesinde attığı 33 binin üstünde turla 7 yaşını dolduran Göktürk-2, Gözlem uydusuna gore 3 kat daha yüksek görüntü çözünürlüğüne ve 4 kat daha yüksek kütleye haiz. Ortalama 400 kilogram ağırlığındaki Göktürk-2 uydusunun, istenildiğinde yeryüzünün 3 boyutlu haritalarının hazırlanmasında kullanılabilecek stereo görüntüleme imkanları da sunacak yüksek manevra kabiliyeti var.

Göktürk-1: Yüksek çözünürlüğünde olan uydu görüntüleri

göktürk-1

Göktürk-1 ise Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) hedef istihbaratına yönelik ihtiyacını, coğrafi engelleme olmaksızın dünyanın her yerinden yüksek çözünürlüğünde olan uydu görüntüsüyle karşılayan Göktürk-1, 2016’da Fransız Guyanası’nda bulunan Koruou Fırlatma Merkezi’nden gönderildi.

Göktürk-1, Hava Kuvvetleri Komutanlığının projesi olarak, TUSAŞ, ASELSAN, TÜBİTAK, Ulusal Elektroni̇k ve Kri̇ptoloji̇ Araştırma Ensti̇tüsü, ROKETSAN, TR TECNOLOGY benzer biçimde Türk ortaklarının iştirakı ve Thales Alenia Space sorumluluğunda geliştirildi.

Yakıtsız olarak ortalama bin 70 kilogram kütleye haiz Göktürk-1, yörüngede yüksek çözünürlüğünde olan optik kamerasıyla güneş eş zamanlı vazife yapıyor. Dünyadaki herhangi bir yerde bulgu yapmak için tasarlanan 0,50 metre çözünürlüğünde olan uydunun ömrü 7 yıl olarak öngörülüyor.



İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı

Please allow ads on our site

Looks like you're using an ad blocker. We rely on advertising to help fund our site.