Yüksek kiralara karşı tavsiye edilen ‘Hollanda modeli’ nedir? Hollanda modelinin ayrıntıları

Aşırı artan konut kiraları ‘Hollanda modeli’ni gündeme getirdi. Peki Hollanda hükümetinin kapsamını genişlettiği ‘Hollanda modeli’ nedir, ne anlama geliyor? Sistemde yapılacak değişikler neler?

Hızla artan konut satış ve kira tutarları Türkiye’nin mühim gündem maddelerinden biri hale geldi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Hakkaniyet Bakanı Bekir Bozdağ ile Gömü ve Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş ile Tecim Bakanlığından ilgili bürokratları dün bir araya gelmiş olarak kira artış oranları ve kiralama hükümlerine ilişkin düzenlemeleri görüştü. Sektörden ise kira artışlarına karşı ‘Hollanda modeli’ önerisi dillendirilmeye başlandı.

• AA muhabirinin derlediği bilgilere gore, Hollanda’daki konutların yüzde 42’sinde kiracılar yaşıyor. Bu da ülkede 3 milyondan fazla evde kiracı bulunmuş olduğu anlamına geliyor.
• Son yıllarda ülkedeki konut piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor. Hollanda’da 300 bin civarında konut açığı olduğu belirtiliyor.
• Hollanda’da son dönemde kiralar hızla artarken, bilhassa düşük ve orta gelirliler konut bulmakta ciddi sıkıntılar yaşıyor.

Hollanda modeli nedir?

Peki, bilhassa büyükşehirler için gündeme getirilen Hollanda modeli nedir? Modelin kiraya tesiri ne?

• Hollanda’da kiralık konutlar “hususi” ve “toplumsal konutlar” olarak iki ana gruba ayrılıyor.
• Ülke genelindeki kiralık konutların yüzde 75’lik kısmı toplumsal konut kapsamına giriyor. Toplumsal konutların kira bedelleri bir değerlendirme ile tespit ediliyor.
• Konuta uygulanabilecek fiyat “puanlama sistemi” vasıtasıyla belirleniyor.
• Konutlar; boyutu, yaşı, oda sayısı, mutfağı, banyosu, bahçesi, enerji verimliliği benzer biçimde fazlaca sayıda değişik kriterle bir puan alıyor. Bu unsurlar sonucu ortaya çıkan puanın toplamı belirli sınırın altında kalıyorsa ev “toplumsal konut” kapsamına giriyor.
• Söz mevzusu puan sisteminde fiyatı 763 avronun altında çıkan konutlar “toplumsal” kabul ediliyor. Bu puan, toplumsal konuta uygulanabilecek maksimum kirayı da belirliyor. Bu konutların kiralarındaki artışı da hükümet tespit ediyor.
• Toplumsal konut başvurusu için ev derneklerine kayıt yaptırmak gerekiyor. Ülkenin değişik bölgelerinde çeşitli dernekler etkinlik gösteriyor.
• Bu imkandan yararlanmak için belediyelerden konut izni alınması gerekiyor. İzin için belediyeler, kişinin bölgede yaşamasının meşru ve geçerli nedenlerini öğrenmek istiyor. O bölgede belediyeden izin almak için ailenin aynı yerde yaşaması, iş yerinin bulunması yada eğitim alındığını kanıtlaması gerekiyor.
• Ailedeki şahıs sayısı ve gelir seviyesi benzer biçimde unsurlar da ev derneklerinden yararlanmak için ölçülüyor.
• Düşük gelirliler yada lüzumlu koşulları karşılayanlara ilave olarak kira desteği de veriliyor.

{Özel sektör}

Konut piyasasında {özel sektör}, daha pahalı ve kamu tarafınca sübvanse edilmeyen bir seçenek olarak duruyor.

Sistemde yüksek puan alan evler hususi sektörün sayılıyor. Ev değerlendirme sisteminde 737 avrodan yüksek bedele ulaşan konutlar bu kapsama giriyor. Bu evlerin kiralarını ev sahipleri özgür piyasa koşullarında belirliyor. Bu evlere tavan fiyat uygulanmıyor.

Yeni sistem neler getiriyor?

Hollanda, yüksek kiralarla ev sahiplerine kira sınırlaması getiren puanlama sisteminin kapsamını genişleterek savaşım etmeye çalışıyor.

Konut ve Planlama Bakanı Hugo de Jonge, ülkedeki konut sıkıntısına yönelik hazırlanan ve kiraları makul seviyelere indirmeyi hedefleyen yeni planı geçen hafta açıklamıştı.

1. Plana gore, ülkedeki konut kiraları tekrardan düzenlenecek.
2. Düşük ve orta gelir grubundakiler daha iyi korunacak ve bunların makul seviyelerde kira ödemesi sağlanacak.
3. Orta gelir grubundakilerin kiraladıkları konutların daha uygun fiyatlı olması için halihazırda özgür piyasada belirlenen kiralara da müdahale edilecek.
4. Ülkede konutlara uygulanan puanlama sisteminin kapsamı genişletilecek. Daha ilkin 763 avroya kadar olan konutlara uygulanan sistemin sınırı 1.250 avroya kadar yükseltilecek. Böylece daha çok sayıda konutun kirası sistem tarafınca tespit edilecek. Bu konutların kiralarını ev sahipleri belirleyemeyecek.
5. Orta ve düşük gelirlilere yönelik yeni konut inşasına da hız verilecek. 2030 yılına kadar inşa edilecek konutların yüzde 40’ının düşük ve orta gelire yönelik olması sağlanacak.
6. Söz mevzusu dönemde 350 bin konutun uygun fiyatlı olması yada bunlarda sahibinin yaşaması amaçlanacak.
7. İlk kere ev sahibi olacakların konumu da güçlendirilecek. Yeni satış sistemleri ile ilk ev sahipliği daha cazip hale getirilecek.
8. Gelirlerinin büyük kısmını kiraya harcayan düşük gelirlilerin mağdur olmaması sağlanacak. Düşük gelirlilerin kira artışları da sınırlandırılacak ve gelirlerine uygun ev tahsis edilecek.
9. Ucuz toplumsal konutlarda yaşayan daha yüksek gelirlilere ise gelire bağlı kira artışı yapılacak.
10. Kira yardım sistemi basitleştirilecek. Bu yardım, durağan(durgun) bir seviyeye çıkarılacak. Kira yardımından yararlanmak için lüzumlu üst kira limiti kaldırılacak.
11. Kira desteği almak için lüzumlu yaş sınırı da 23’ten 21’e indirilecek.