1972’den bu yana yürürlükte olan ve teknolojik altyapıda çeşitli sorunlara yol açan “artık saniye” uygulaması tarih oluyor. 2035 yılından itibaren artık saniyenin UTC’ye eklenmemesine karar verildi.
Kollarımızdaki ve telefonlarımızdaki saatler her ne kadar 24 saati salisesine kadar her gün aynı sabitlikte gösterse de aslına bakarsak durum gerçekte bu şekilde değil. Dünya, çeşitli nedenlerle kendi etrafındaki dönüşünü daha yavaş ya da süratli bir halde tamamlayabiliyor.
Bu yüzden de bazen gündeme ‘Gelecek yıl, bu yıldan bir saniye uzun/kısa’ olacak” şeklinde haberler görebiliyoruz. İşte bu aradaki fark, bilhassa teknolojik altyapı için büyük bir ehemmiyet taşıyor. Bugün, bu düzensizlik hakkında ise devrim durumunda bir karara imza atıldı.
‘Artık saniye’, yakın gelecekten itibaren uygulanmayacak: Ilkin gerekçesine, sonrasında karara bakalım:
1972 yılından bu yana tüm dünyada standart olarak kabul edilen Eşgüdümlü Evrensel Vakit (UTC), averaj her 21 ayda bir ayarlanıyor, bir yıldaki saniye sayısına ‘artık saniye’ isminde olan ek saniyeler eklenebiliyordu. Uygulama 1972’de yürürlüğe girdiğinden bu yana toplam 27 artık saniye eklenmiş durumda.
Fakat Dünya’nın dönüşünün yavaşlamasıyla oluşan bu artık saniyenin UTC’ye eklenmesi, bu sistemi benimseyen altyapı için bugüne dek bazı ciddi sorunlara yol açtı. Mesela Cloudflare, 2017 senesinde tam gece yarısında yaşamış olduğu devasa DNS kesintisinin nedenini artık saniye olarak açıkladı. 2012 senesinde ise Reddit, LinkedIn ve Foursquare şeklinde dev siteler çöktü.
Bu çöküşün arka planını bir bilgisayarın bakış açısından ele almak daha mantıklı olacaktır: Bir sonraki güne 23. saat, 59. dakika ve 59. saniyenin peşinden girmeyi beklersiniz, değil mi? Fakat bigün meydana getirilen değişiklikle kolunuzdaki saat, aniden 23. saat 59. dakika ve 60. saniyeye göstermeye başlıyor. İşte o 60. saniyeyi gördüğünüzde yeni bir güne girmiyor, yepyeni ve sizde bir karşılığı olmayan kavramla karşılaşıyorsunuz. O anda çalıştıracak hiçbir komutunuz olmuyor, dolayısıyla çöküyorsunuz.
Teknoloji şirketleri, sistemlerinde sorunla karşılaşmamak için uzun süredir UTC’ye artık saniye eklenmesine karşı gelirken, bugün bu mevzuda nihayet somut bir adım atıldı.
Internasyonal Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu’nda meydana getirilen oylamada UTC’ye artık saniye eklenmemesine karar erildi. Fakat karar, 2035 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Şu demek oluyor ki önümüzdeki 10 yıl süresince artık saniyeler UTC’ye eklenmeye devam edecek.
Kararın efektif olacağı tarih aralığı ise ‘Minimum 2135 yılına’ kadar açıklandı. Bu da, aksi bir karar alınmadıkça artık saniyenin minimum 100 yıl süresince UTC’ye eklenmeyeceği anlamına geliyor. Bilim adamları, bu süreçte astronomik vakit ve atomik zamanı eşitlemek için daha iyi sistemler geliştirmeyi planlıyor.
