Asla Olmak İstemeyeceğiniz Tedavi Şekli: Elektrokonvülsif

Elektrokonvülsif terapi (halk içinde elektro şok olarak da bilinir); ruhsal sorunları olan hastaların yaşamının anlatıldığı Guguk Kuşu, Akıl Oyunları şeklinde filmlerde görülmüştü. Filmlerde beyne elektriksel uyarım vererek hastanın tedavi edilmesi, bu tedavi yönteminin oldukça eski ve artık kullanılmadığı izlenimini verse de aslına bakarsak gerçek pek de o şekilde değil. Günümüzde hala birçok hastalığın tedavisinde modernize edilmiş hali kullanılır.

Depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreni şeklinde kronikleşen hastalıklarda daha oldukça kullanılan bu yöntem genel anlamda ilaçların ve terapilerin etkili olmadığı hastalarda son seçenek olarak kullanılır.

Beyne elektriksel uyarım vermek ilk kimin aklına ne vakit, nasıl geldi?

Psikolojideki birçok tedavi yöntemi şeklinde aslına bakarsak bu yöntem de bir rastlantı sonucunda ortaya çıkarıldı. Portekizli psikiyatrist Ladislas Meduna; 1934 senesinde, psikiyatri hastası olup epilepsi nöbetleri geçiren hastaların nöbet geçirdikten sonrasında düzeldiğini fark etti. Etkinin nöbete bağlı olup olmadığını idrak etmek için de nöbetleri tetiklemeye karar verdi. Bunun için değişik yollar denerken uyarıcı bir ilaç olan Metrazol’ün yüksek dozda verilince epilepsi nöbetlerini tetiklediğini fark etti. Yapmış olduğu deneylerde Metrazol’ü kullanıp nöbet geçiren hastaların semptomları hakikaten de azaldı. Beyni uyarıp tedavi etmenin ilk adımı bu şekilde atılmış oldu.

1937’de ise İsviçreli psikiyatrist Max Müller, farmakolojik konvülsif terapi (Metrazol verilerek nöbetlerin tetiklenmesi) üstüne ilk internasyonal konferansı düzenledi. Konuşma devam ederken ilacın yan tesirleri konuşulmaya başlandı. Nöbetleri tetiklemek için kullanılan ilaç, hastaların nöbetten ilkin endişelenmesine neden oluyordu ve ilacın verdiği uyarım o denli şiddetliydi ki vertebral kırıklara(omurga kırıklıkları) neden olabiliyordu. Söz mevzusu yan etkisinde bırakır, psikiyatristlerin nöbetleri tetiklemek için alternatif yollar aramalarına neden oldu. 

İtalyan nörolog Ugo Cerletti ise bir kasap dükkanında kasabın domuzlara elektriksel şok vererek onları uyuşturduğunu görünce aynı şeyi köpekler üstünde denemeye başladı. Yapmış olduğu deneylerde elektriksel şokun Metrazol tesiri sağladığını fark etti. Böylece EKT dünyaya geldi.

Depresyon, şizofreni ve bipolar bozukluk şeklinde hastalıklarda son olarak başvurulan tedavi yöntemidir.

EKT aygıtı(Elektrokonvülsatör) kullanılmaya başlandığında tüm psikiyatri hastalarında denense de günümüzde daha oldukça depresyon, şizofreni ve bipolar bozukluk hastalarında kullanılır. Bilhassa majör depresyonda en etkili yöntem olarak geçer. 

Meydana getirilen araştırmalarda EKT ile iyileşen hastalarda EKT kesildikten sonrasında hastaların %80’inde 10 hafta içinde hastalık yine ortaya çıkmış olduğu görülmüş. Bu tedavi yönteminin dünya genelinde yılda bir milyon hasta üstünde kullanıldığı görülüyor. Bu kadar oldukça kullanılmasının sebebi hastaların yatış süresini kısaltması ve kısa sürede netice vermesi olabilir.

Hastalara anestezi verilerek uygulanıyor.

Birçok ruh sağlığı ve hastalıkları hastanesinde ruh sağlığı uzmanları eşliğinde 5 dk’da uygulanabilen bu işlemde hasta sedyeye yatırılır peşinden kasları gevşeten ve hastayı uyutan anestezi ilaçları verilir. Sonrasında hastanın alnına beynin elektriksel uyarımı için iki tane elektrot yerleştirlir. Sonrasında bu iki elektrottan ritmik saniyelerle elektrik akımı verilir. Tüm bu süreç 5 dk sürer. Ihtimaller içinde bir aksiliğe anında müdahale edebilmek için ruh sağlığı uzmanları bu işlemden sonrasında 15-20 dk daha hastanın yanında bekleyip hastanın uyanmasını beklerler.

Korkmanıza gerek yok, EKT kalıcı hafıza yitirilmesine neden olmaz.

Meydana getirilen araştırmalarda EKT’nin beyin hasarına neden olduğuna dair bilimsel bir kanıt bulunamamış. Ender de olsa ortaya çıkan hafıza kusurlarının ise genel anlamda bir yıl içinde tamamen ortadan kalktığı görülmüş.

Bonus: Bellek sildirmek için EKT kullanılabilir mi?

Bellek sildirmek kulağa güzel gelse de EKT bir bellek silme tekniği değildir ve bu işlem için kullanılamaz da. Bununla birlikte mühim olan anılarımızla yüzleşip onlara geçmişteki fena anılar gözüyle bakabilmektir. İstediğiniz o iyileşmeyi anca bu şekilde sağlayabilirsiniz.

Kaynaklar: 1, 2, 3,