[ad_1]
Dünyanın dört bir yanından ülkeler ve hususi firmalar uzay çalışmalarını hızlandırırken iki isim bu yarışta herkesten atik davranıyor; Çin ve ABD. İkilinin rekabeti son dönemlerde yeni ‘uzay savaşı’ olarak anılıyor. Peki bu ne demek, ortada hakkaten bir savaş var mı? Bakalım…
Biz yalnızca ‘NASA Mars’a uzay aracı gönderdi’, ‘Çin, başarıya ulaşmış bir roket fırlatması gerçekleştirmiş oldu’, ‘BAE Mars yüzeyinden yeni görüntüler elde etti’ benzer biçimde sayısız başlıkla haberlerini görsek de, günümüzde uzay emek harcamaları tüm dünyanın en öncelikli emek harcama alanlarından biri ve büyük bir ‘rekabetten’ söz ediliyor.
Bilhassa 50’li yılların ortasından sonuna kadar ABD ve SSCB içinde yaşanmış olan ‘uzay yarışı’ sebebiyle uzayda rekabet terimi bizim için yabancı değil. Sadece artık bunun bir ‘harbe’ dönüşmüş olarak lanse edilmesi, geleceğe dair bazı kaygılar yaratıyor. ABD’nin karşısındaki yeni rakip ise Çin. Peki ortada hakkaten bir uzay savaşı var mı? Birazcık yakından bakalım…
Uzay, yolun başlangıcında bir nevi savaş alanıydı…
ABD ile SSCB arasındaki uzay yarışının yaşandığı dönemde uzay, güç gösterisi meydana getirilen ve bilim adamlarından ziyade ‘ulusal savunmanın’ görevlendirildiği bir alandı. Hatta o şekilde ki ABD’nin Ay’a ayak basmış olduğu Apollo görevleriyle uydumuzu ziyaret eden 12 astronotundan yalnızca bir tanesi bilim insanıydı. Geri kalan hepimiz çoğu zaman pilotlardan oluşan ‘askeri personeldi’.
Bundan dolayı uzay, egemenlik kurulmamış ve olası kaynaklara hamile bir alan olarak görülmesinin yanında hem de ulusal güvenlik tehditlerinin yaşanabileceği bir alan olarak görülüyordu. Haliyle uzayda hakim güç olmak pek oldukca problemi çözebilecek, yeni ‘süper gücün’ oyun alanı olacaktı.
Ek olarak ülkeler bu ‘uzay yarışı’ ifadesini ‘vergileriyle uzaya insan yollayan halkın’ uzay çalışmalarına bakışını değiştirip olumlamak için de kullandılar. Orada herkesi risk altına alan bir alan vardı ve hakim güç olmak güvenlik için önemliydi. Haliyle para harcamak da normaldi.
Seneler içinde durum değişti, tüm ülkelerin uzay ajanslarında görevli bilim adamları beraber çalışmaya başladı
Süre içinde uzay çalışmalarına yönelik bu perspektif değişti. İşin içine bilim adamları daha çok dahil olarak ‘uzay yarışı’ eksenini dünyanın her yerinden araştırmacıların beraber çalmış olduğu ‘sonsuz bir araştırma alanı’ olarak yansıtmaya başladı.
Her ne kadar ABD ile beraber pek oldukca ülke uzay çalışmalarını ortaklaşa yürütebilse de, Çin bu mevzuda ‘yasaklı’ bir ülke. Mesela Rusya ile ABD bile aynı uzay istasyonunda araştırmalar yaparken; Çin’in bırakın aynı uzay istasyonuna girmesini, Çinli bir vatandaşın NASA tesislerini ziyaret etmesi bile yasaklı… Gerekçe ise ‘ulusal güvenlik’…
Ek olarak doğal ki kimse hakkında konuşmasa da ‘önder koltuğunda’ oturan bir ülke var; ABD. Bunun sebebi ise ABD’nin ‘uzay yarışı’ periyodu sonrasında da çalışmalarına ara vermeden devam etmesi, NASA’ya ayrılan bütçenin öteki ülkelerin uzay emek harcamaları için ayırdığı bütçelere bakılırsa oldukça çok olması ve uzay çalışmalarının toplumda kabul oranını artırarak bunu devamlı kılabilmesi diyebiliriz.
ABD bir taraftan uzay çalışmalarında Çin’i ‘dışlayıp’ bir taraftan NASA ile devlet kontrolünde uzay çalışmalarına devam ederken; ABD’li hususi firmalar de işin içine girdi. Mühendislik ve yazılım çalışmalarının ABD’de giderek gelişmesi ve güçlenmesi, NASA’ya ve hususi SpaceX, Blue Origin benzer biçimde şirketlere bu alanda kolaylık sağlayarak emek harcamaları hızlandırdı.
Ek olarak bir de, öteki pek oldukca ülkede devam eden çalışmalara karşın, ABD bu mevzuda daima medyayı oldukca kullanarak bol miktarda ‘reklam yapmış oldu’. Hatta bu yüzden NASA diyince hepimiz ‘aa evet’ derken ESA, CNSA, ISRO benzer biçimde kısaltmalar pek de bir şey ifade etmiyor…
Son yıllarda ABD’nin ‘kuvvetli rakipleri’ artmaya başladı, işin rengi değişti
ABD’nin bu kimsenin artık ‘liderlik’ olarak anmadığı sessiz önderliğinde ilerleyen uzay çalışmalarında sakin geçen yılların arkasından son dönemde Birleşik Arap Emirlikleri’nden Hindistan’a, Çin’den Rusya’ya pek oldukca ülkede mühim atılımlar gerçekleştirilmeye başlandı.
Birleşik Arap Emirlikleri Mars görevi ile Mars’a uydusu Hope’u göndererek incelemeler halletmeye başladı. Rusya aslına bakarsanız ABD’nin derhal arkasında konumlanmışken siyasi gerilimin de artmasıyla kendi uzay istasyonunu kurarak Internasyonal Uzay İstasyonu’ndan ayrılacağını açıkladı. Çin Ay görevlerinde hızını artırdı, hatta geçtiğimiz günlerde Ay’da yeni bir mineral keşfettiklerini açıkladı ve hem de Tiangong isminde uzay istasyonunun ilk iki modülünü fırlattı ve yörüngede kendi emek harcama sahasını meydana getirmeye başladı.
Doğrusu özetlemek gerekirse, Internasyonal Uzay İstasyonu çevresinde dönen, ‘barışçıl ve ortak emek harcama’ olarak lanse edilen devrin sonunun geldiğini açıkça görebiliyoruz. Uzay çalışmalarında adını duyuran ve kendini geliştiren tüm ülkeler, uzayda kendi varlıklarını daha kuvvetli oluşumlarla güvence altına alacakları adımlar atmaya başladılar…
Pentagon da NASA da ortalığı karıştıracak açıklamalar halletmeye başladı. Tamam da, ne oluyor ki?
Aslen bu içeriğe sebep olan ‘uzay savaşı’ ifadesinin deposu ABD…
ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, uzay emek harcamaları noktasında bilhassa son dönemdeki ‘UFO’ gelişmeleriyle sık sık karşımıza çıkıyor. Gösterilen ‘UFO’ görüntüleriyle beraber ‘ulusal güvenliğe tehdit’ benzer biçimde ifadeler de sık sık kullanılmaya başlandı. Doğrusu ABD’de bu mevzuda yaratılan bir gerilim var. Bundan dolayı Pentagon bu görüntülerde görülen ‘gizemli şeylerin’ ne olabileceğine dair araştırmalar yaparken her ihtimali göz önüne aldığını vurguluyor ve bunlardan biri de ‘rakiplerin geliştirdiği ve risk teşkil edebilecek araçlar’…
Doğal ki bu mevzuda belgeler de açıklamalar da yalnızca Pentagon’dan geldiği için üstüne fazla bir şey söylemek mümkün değil. Mevzuya NASA da dahil olmuş durumda ve hatta bu görüntüler NASA tarafınca kurulan hususi bir ekiple de incelenecek sadece emekler hemen hemen oldukca yeni…
ABD’nin uzay, savaş, tehlike kelimelerini kullandığı tek alan bu UFO görüntüleri de değil. Daha geçtiğimiz aylarda NASA başkanı Çin’in Ay çalışmalarını hedef göstererek ‘Ay’ı istila edecekler, kimseyi yanaştırmayacaklar’ tadında bir açıklama yaparak Çin’in uzay çalışmalarını ‘tehlike’ olarak gösterdi.
Çin o şekilde bir niyetleri olmadığını resmi kaynaklarca açıklayıp NASA başkanını ayıplasa da, o fitil bir kere ateşlenmiş oldu. Çin, ABD’nin uzay çalışmalarında kendine yarattığı yeni şeytani rakip haline geldi.
Peki Çin ne yapmış oldu da Pentagon’dan NASA’ya tüm ABD’yi bu kadar gerdi?
Aslen Çin yalnızca tıpkı ABD benzer biçimde uzayda değişik alanlarda türlü projeler geliştiriyor ve uygulamaya koyuyor. Sadece son yıllarda hızını epey artırdı ve arka arkaya mühim adımlar attı. Bu adımlar hakkaten de Çin’in ABD’yi geride bırakmasına kafi gelecek hızda ve güçte adımlar sadece ABD halen daha açıkça önde…
Çin’in ABD açısından en rahatsız edici bulunan projeleri Ay’a gerçekleştirdiği görevler ve kendi uzay istasyonunu kuruyor olması diyebiliriz. Ek olarak Çin 2030 yılına kadar uzaydaki en büyük bir güç ve 2045’e kadar ise uzay teknolojileri mevzusunda dünya lideri olmak istediğini belirtiyor ve tahmin edersiniz ki bu ifadeler ABD’nin pek de hoşuna gitmiyor.
Bir öteki mevzu ise Çin’in ABD’ye ilişkin GPS sistemine bir alternatif olarak geliştirdiği BeiDou projesi. Sadece ABD, halihazırda kendi tekelinde olan bu kozun Çin’de de bulunmasını ‘tehlikeli’ buluyor. Bundan dolayı Çin’in savaş durumlarında bu türden bir gücü kötüye kullanabileceğini düşünüyor. Peki aynı olasılık ABD için yok mu?…
NASA her ne kadar Ay’a bundan neredeyse 50 yıl ilkin ayak basmış olsa da Çin Ay’ın ABD’nin hemen hemen ulaşamadığı tarafına gitti. İnsanlı Ay görevleri, Ay üstünde kurulacak üsler ve Ay’dan kaynak getirme benzer biçimde mevzularda ise Çin hız kesmeden çalışmalarına devam ediyor ve bu alanlarda söz sahibi olma mevzusunda epey kesin görünüyor.
Benzer alanlarda Artemis benzer biçimde son dönemlerde adını sık duyduğumuz görevlerle Ay üstündeki egemenlik mücadelesinde kuvvetli bir isim olmaya devam eden ABD, yukarıda da bahsettiğimiz açıklamalardan da anlayacağınız suretiyle bu mevzuda kendisi kadar gelişmiş bir rakip istemiyor benzer biçimde görünüyor…
İki ülke içinde senelerden beri süregelen siyasi ve ekonomik rekabet ve gerilim, ABD’nin Çin’e uzayda ‘müsaade etmeyi istememesi’ yüzünden ‘uzay savaşları’ benzer biçimde bir idrak yaratılmasına da neden oldu.
Uzay emek harcamaları için ‘kuvvetli bir düşman’ ABD’nin işine geliyor
ABD uzay emek harcamaları için her yıl milyarlarca dolar harcıyor. Bütçesinin minik bir kısmı olsa da, bilhassa halk sağlığı benzer biçimde mevzularda vatandaşları tarafınca sık sık eleştirilen ABD’nin NASA’ya ayırdığı bu bütçe, halktan tepki gelmesine neden oluyor. İnsanlar ‘biz parasız sağlık hizmeti alamazken vergilerimizi uzaya harcıyorsunuz’ tadında tepkiler vererek hükümeti eleştiriyor.
Bu eleştirilerin önüne geçerek uzay çalışmalarını lüzumlu göstermek için ABD’nin işine en oldukca yarayacak şey tahmin edeceğiniz suretiyle kuvvetli ve ‘ürkütücü’ bir rakip. Böylece ABD, uzay bütçesini halkına daha rahat açıklayabiliyor…
Peki Çin hakkaten ABD’nin önüne geçecek kadar kuvvetli mü?
Bu mevzuda veriler gösteriyor ki Çin her ne kadar depara kalkmış olsa da şu an için ABD’yi geride bırakması benzer biçimde bir durum söz mevzusu değil.
- ABD’nin 2021 yılı süresince uzay çalışmalarına harcamış olduğu para ortalama 55 milyar dolardı. Çin’de ise bu rakamın ortalama 10 milyar dolar olduğu ifade ediliyor.
- ABD senelerdir devam eden çalışmalarla pek oldukca gezegenin yörüngesine uzay araçları gönderdi, devasa teleskoplar ile uzayda ‘göz’ konumuna geldi, kuvvetli roketlerle sayısız fırlatma gerçekleştirmiş oldu. Çin’in ise Mars’da görevde olan bir uzay aracı haricinde gezegen araştırmaları mevzusunda gidecek epey yolu var.
- Çin insanlı Ay görevleri için 2030 yılını hedeflerken, ABD bunu onlarca yıl ilkin yapmış oldu ve 2025’e kadar tekrardan yapmayı hedefliyor.
Bunlar benzer biçimde pek oldukca örnek, ABD’nin şu an halen daha önde bulunduğunu gösteriyor.
Uzayı militaristleştirmek ortada bir ‘düşman’ var ise daha kolay
Uzay emek harcamaları her ne kadar günümüzde bilimsel çizgide ilerlese ve bu şekilde gündeme gelse de bu mevzu hem de ciddi bir ‘askeri ulusal güvenlik meselesi’ olarak da ele alınıyor. Üstelik senaryolar sonsuz…
Mesela Çin geçtiğimiz günlerde Ay’da yeni bir mineral bulduğunu açıkladı ve bu mineralin yakıt olarak kullanılabileceği iddia ediliyor. Sadece mineralin bulunmuş olduğu bölge, NASA’nın da Artemis görevleriyle gitmek istediği bir bölge. Bu bölgede bir kaynak bulunduysa, bunu çıkarmak kimin hakkı olacak? Bunu Mars için de düşünün…
Ya da casus uydulara karşı geliştirilen ve uyduları etkisiz hale getiren lazer silahları… Ya bir ülke öteki ülkenin iletişim uydularına saldırabilseydi? Ya da yörüngeye yerleştirilmesi planlanan bu türden ‘silahlarla’ öteki ülkelerin uzay istasyonlarına zarar verebilseydi…
Birazcık daha uç bir örnek; ya dünya dışı akıllı bir yaşam formu Dünya’ya saldırabilecek kadar yakınımıza gelseydi? Kendimizi nasıl korurduk?
İşte bu türden senaryolar ve sorular üstünden uzayı militaristleştirme çabası ne yazık ki mevcut ve gene ne yazık ki uzun solukta gerekliliğini daha oldukca senaryoyla ‘kantılayacaklar’ benzer biçimde görünüyor…
Uzayda büyük bir rakibin olması, mesela NASA başkanının ‘Çin Ay’ı istila edecek’ benzer biçimde açıklamalar yapması bu türden bir çabaya oldukça sağlam bir zemin hazırlıyor. ”Doğal ki yörüngede askerlerimiz ve silahlarımız olacak, sonuça ‘uzay savaşı’ var’‘…
Rekabet gerçek olsa da ortada bir savaş yok; en azından şimdilik…
Çin, Rusya, ABD benzer biçimde bu alanda artık enerjisini pek oldukca noktada kanıtlamış ülkeler içinde bir rekabet olduğu doğal ki su götürmez bir gerçek. Sadece bunun bir ‘uzay savaşı’ kıvamına gelmediğini de açıkça görebiliyoruz. Burada sorun bunun bir harbe dönüştürülüp dönüştürülmeyeceği. Sadece söz mevzusu ‘insan’ olunca, savaşın da derhal arkasından geldiğini ne yazık ki biliyoruz…
İnsanlığın uzaydaki gelişmesinin nasıl bir çizgide ilerleyeceğini, uzak gelecekte medeniyetin ‘uzaya’ taşınması benzer biçimde hedeflerle neler yaşanabileceğini kestirmek güç. Sadece dileğimiz, insanlığı bir tür olarak ileriye götürecek en mühim adımlardan önde gelen uzay çalışmalarının daima ‘faydamıza’ ilerlemesi ve ‘savaş’ kelimesinin kullanılmadığı bir alan olması…
Uzayı daima büyüleyici ve öğretici; bilinmezlerle dolu ve fanatik olunası bir yer olarak görüp araştırmak, bir öğretmen benzer biçimde görmek; gezegenimize yaptığımız benzer biçimde sonunu getirmeden yaklaşabilmek… Gerçekçi olmasa da, kim istemez ki…
$(function(){
window.fbAsyncInit=function() FB.init(appId:'1037724072951294',xfbml:!0,version:'v2.5');
(function(d,s,id) var js,fjs=d.getElementsByTagName(s)[0];if(d.getElementById(id))return;js=d.createElement(s);js.id=id;js.src="https://connect.facebook.net/tr_TR/sdk.js";fjs.parentNode.insertBefore(js,fjs);(document,'script','facebook-jssdk'));
$('body').on(click:function() FB.XFBML.parse();
,'.facebook-save');
if($('.content-sticky').length>0){if($(window).width()>=768){$(window).on('scroll',function(){var scrollTop=$(this).scrollTop();$('article').each(function() if(scrollTop>=($(this).find('.content-body').offset().top-76)) $(this).find('.content-sticky').addClass('sticky');if(scrollTop>=($(this).find('.content-body').offset().top+$(this).find('.content-body').height()-($(this).find('.content-sticky').height()+92))) $(this).find('.content-sticky').removeClass('sticky');$(this).find('.content-sticky').css('bottom':'0px','top':'auto');else $(this).find('.content-sticky').addClass('sticky').css('bottom':'initial','top':'76px');
else $(this).find('.content-sticky').removeClass('sticky').css('bottom':'auto','top':'0');
)})}}
$('body').on({click:function(){var $this=$(this),dataShareType=$this.attr('data-share-type'),dataType=$this.attr('data-type'),dataId=$this.attr('data-id'),dataPostUrl=$this.attr('data-post-url'),dataTitle=$this.attr('data-title'),dataSef=$this.attr('data-sef');
switch(dataShareType) case 'facebook':FB.ui(method:'share',href:dataSef,,function(response) if(response&&!response.error_message) updateHit();
);
break;
case 'twitter':shareWindow('http://bc.vc/347874/https://twitter.com/intent/tweet?via=webtekno&text="+encodeURIComponent(dataTitle) + " %E2%96%B6 '+encodeURIComponent(dataSef));updateHit();break;
case 'gplus':shareWindow('https://plus.google.com/share?url=" + encodeURIComponent(dataSef)); updateHit(); break;
case "mail':window.location.href="https://www.webtekno.com/mailto:?subject="+encodeURIComponent(dataTitle)+'&body='+encodeURIComponent(dataSef);break;
case 'whatsapp':window.location.href="whatsapp://send?text="+encodeURIComponent(dataTitle)+' %E2%96%B6 '+encodeURIComponent(dataSef);updateHit();break;
function shareWindow(url) window.open(url,"_blank","toolbar=yes, scrollbars=yes, resizable=yes, top=500, left=500, width=400, height=400");
function updateHit(){$.ajax({type:"POST",url:dataPostUrl,data:contentId:dataId,contentType:dataType,shareType:dataShareType,success:function(data)
if($('.video-showcase').length>0) var $container=$('.video-showcase');else if($('article[data-id="'+dataId+'"]').length>0) var $container=$('article[data-id="'+dataId+'"]');else if($('.wt-share-item[data-id="'+dataId+'"]').length>0) var $container=$('.wt-share-item[data-id="'+dataId+'"]');else $container=null;
if($container!=null&&$container.length>0) var $badged=$container.find('.wt-share-badge-'+dataShareType);
var $headerCount=$('.content-header').find('.wt-share-count'),$containerCount=$container.find('.wt-share-count'),value=parseInt($containerCount.html())+1;
$container.data('share',value);
if($headerCount.length>0)
if($badged.length>0&&(dataShareType=='facebook'
})}}},'.wt-share-button')});
[ad_2]