Genişleyen Birini Gördüğümüzde Neden Esneriz?

Engelleyemediğimiz ve durduramadığımız bu davranış için kimi süre çekinir hatta utanırız. “Nerden çıktın sen şimdi?” iç sesiyle elimizi ağzımıza götürür ve bu esnemeyi görünmez kılmaya çalışırız.

Çoğumuz esnemeyi yorgunluğa ve uykusuzluğa bağlar fakat bu eylemin arkasında yatan birkaç sebep daha var. Eğer esnemeye başladıysanız, uykumuz olmadığı halde neden bu eylemi gerçekleştirdiğimizi ve bunun nasıl bulaştığını anlatmaya başlayabiliriz. 

Her birimiz günde averaj 20 kere esneriz.

Bu sayı orta yaş ve üstünde birazcık daha fazlayken, otizm ya da şizofreni şeklinde toplumsal gelişimi değişik olan yetişkinler esnemez. 5 yaşın altındaki çocuklar ise yalnız bitkinlik halinde esner.

Yorgunluğa ve uyarılma eksikliğine bir tepki olan esneme, çoğumuz için benzer bir süreç.

Çoğunlukla uyku öncesinde ya da sonrasında esnediğimiz için bunun bir bitkinlik emaresi bulunduğunu düşünürüz. Bu belirtinin yanı sıra can sıkıntısını ifade etmek için de esneyebiliriz. 

Bunaltıcı bir iş ile uğraşırken meydana gelen esnemede beynimiz, yüksek uyanıklık seviyesinden, daha düşük uyanıklığa geçiş yapar.

Yoğun bir spor aktivitesinden sonrasında da durum aynı. Bunlar haricinde yüksek tazyik alanından, alçak tazyik alanına geçiş şeklinde fizyolojik durum değişikliklerinde de kendimizi esnerken bulabiliriz. 

Esnemenin hemen hemen kati olarak saptanan bir sebebi yok fakat süre içinde esnemeyle ilgili birçok kuram geliştirilmiş ve araştırmacılar, bunlar üstünden bazı sonuçlara ulaşmaya çalışmış.

Esnemeyle ilgili ilk teorilerden biri, esnemenin akciğerlerdeki fena havayı uzaklaştırmanın bir yolu bulunduğunu öne devam eden Hipokrat’a ilişkin. 17. ve 18. yüzyıllarda ise bilim adamları, esnemenin kan basıncında, kalp atış hızında ve kandaki oksijende artışa neden bulunduğunu fark etti. Bugün itibarıyla, neden esnediğimize dair en popüler kuram “uyarılmak için” esnediğimiz. 

En yeni bulgular, esnemenin beyin sıcaklığıyla bağlantılı olabileceğini öne sürüyor. 

Beyin, durağan(durgun) sıcaklığından daha çok ısındığında, beyni soğutmak için esneyebiliriz. Esneme esnasında yüz kaslarımız gevşer ve bu durum yüz damarları yöntemiyle ısının kaybolmasına sebep olur. İçeri giren soğuk hava ise beyin kaslarının gevşemesine destek sunar ve bu doğrultuda beyinimiz soğur.

Peki esneme nasıl bulaşır?

Beynimiz, çevremizdeki insanları kopyalamak suretiyle programlanan bir organ. Bununla birlikte bu fiil, beynimizdeki ayna nöronlarını da tetiklemekte. Bu nöronlar yansılamak etmek için hedefe yönelik davranış gerçekleştirirken aktive olur ve beynimiz, esneme refleksine karşı koyamaz. 

Bu fiil, birinin esnediğini görmekle yada başka birinin esnediği düşüncesiyle de ortaya çıkabilir. 

Erişkin insanların %42-55’i, birinin yine yine esnediğini gösteren bir videoyu izlediği sırada ya da derhal arkasından esnemek istiyor. Bu durum “bulaşıcı esneme” olarak adlandırılır.

Beynin motor yansılamak, empati ve toplumsal davranış kısımlarını harekete geçiren esneme yardımıyla beyindeki nöronlar, o kişinin yaşadıklarını sizin de hissetmenize neden olur ve siz hakikaten gerekseme duymasanız bile, sizin o eylemi gerçekleştirmenizi emreder.

Genişleyen şahıs arkadaşımız, ailemizden biri kısacası yakın bir bağa haiz olduğumuz biriyse, bu eylemi gerçekleştirmeye daha eğilimli oluruz. Genişleyen bir yabancıyı gördüğümüzdeki esneme davranışımız ise beynimizde kurulan empatik bağlantı sayesindedir.

Esneme, yalnız insanlara özgü değil.

Nerede ise tüm hayvanlar esneyebilirken, yalnızca birkaç tür bulaşıcı esneme sergiler. Köpekler ve kurtlar, bulaşıcı esnemeye maruz kalan hayvanlardandır. 

Ya fazlaca fazla esniyorsak?

Esnemek çoğunlukla zararsızdır. Aşırı esneme ise, tıbbi müdahale gerektiren birkaç değişik rahatsızlıktan kaynaklanabilir.

Bu tepki, hem de bir uyku bozukluğunun işareti de olabilir. Oldukça yaygın görülmemekle beraber fazlaca fazla esnemek, kalp krizi ve aort ile ilgili kalp hastalıklarına da davetiye çıkarabilir. 

Doya doya esnediyseniz, yüzünüzü yıkayıp kendinize gelebilirsiniz.