İyi Bir Üniversiteye Puan Yetmiyorsa Ne Yapmalı?

Peki kişinin bireysel olarak gidip okuyacağı bir okul için neden öteki insanların düşüncesi bu kadar mühim oluyor? Hele ki artık tüm dünyada egemen olan ‘iyi üniversite, iyi meslek, iyi kariyer’ anlayışını göz önüne aldığımızda neredeyse tüm öğrencilerin tek ve ortak bir amaç için çabalamaya başladığını anlayabiliyoruz.  

Öğrencilerin, gerek ailesinden gerek çevresinden duydukları bu ‘iyi bir üniversiteyi kazan’ baskısı pek oldukca genci kendi isteklerinden feragat edip diğerlerinin kendinden beklediği kalıba girebilmek için çalışmaya itebiliyor. İşte azca önceki probleminin cevabı da burada yatıyor. İyi bir üniversiteye gidemeyince başarısız mı olunuyor yada her genç iyi üniversiteye gitmek için eşit şartlarda mı savaşım ediyor? Gençler üstündeki bu iyi üniversite baskısının ortaya çıkardığı toplumsal neticeleri gelin beraber tartışalım.

İyi bir üniversiteye gitmek, genel kanının aksine başarı için tek ölçüt değil fakat gene de nitelikli bir eğitim için iyi bir üniversitede okumak oldukça mühim.

İyi üniversite tanımıyla genel anlamda yurt dışı bağlantısı, kampüs durumu, bilimsel nitelikli ekibi ve eğitim niteliği ortalamanın üstünde olan üniversite kast ediliyor. Her genç bu tanımdaki bir üniversiteye gidemeyebilir, bundan dolayı her genç için ‘iyi bir üniversiteye gitmenin lüzumlu olduğu’ söylemi karşılık bulmayabilir. Keza günümüzde her şehirde birçok üniversite açıldığı için gençler artık nitelikli bir üniversiteye gitmek için yüksek efor harcamak istemeyebiliyor. Veyahut hepimiz iyi bir üniversiteden mezun olup çok da fazla iyi işler başarmayabiliyor. Bazısı da fena olmayan averaj bir üniversiteden mezun olup potansiyelinin oldukca oldukca üstüne çıkabiliyor. 

Örnek olarak duymuşsunuzdur, okulu bırakıp kendi işini kuranlar, bir işte çalışmaya başlayıp müdür-patron olanlar, okumuş olduğu bölümün işini yapmayıp yeteneklerinin olduğu alana yönelip marka devi olanlar da oldukça çok sayıda. Kısaca doğal ki bunlar toplumun çoğunluğuna gore uç örnekler şeklinde görünebilir fakat ‘başarıya ulaşmış olmak için tek belirleyicinin iyi bir üniversite’ olmadığını gösteren örnekler oldukları için gençlerin hevesini kıranlara karşı yeniden yeniden hatırlatılması icap ettiğini düşünmekteyim. İyi bir üniversite başarının tek yolu olmamalı vurgusu da yanlış anlaşılmamalı bu sebeple fena bir üniversite de genç bireylere geleceklerini aydınlatma mevzusunda neredeyse hiçbir şey katmayacaktır. Ek olarak asla üniversiteye gitmemek de günümüz koşullarında eğer daha iyi bir imkanı yoksa bir genç için toplumsal açıdan pek de yararlı olmayacaktır.

Üniversiteler yalnız meslek kapısı değil, bununla birlikte sosyalleşmek için uygun ortamlardır.

Üniversiteye gitmeyi yalnız meslek erbabı olup çıkmak şeklinde algılamak doğru değil. Zira üniversiteye giden birçok genç, içinde bulunmuş olduğu toplumsal ortamdan ayrılarak başka bir toplumsal çevreye geçiş yapmış oluyor. Aslına bakarsak kendi bulunmuş olduğu şehrin, kültüründen sıyrılarak yeni bir kültürle tanışıyor da diyebiliriz.

Örnek olarak Mardin’de yaşayan bir genç, gönlünün el verdiği, puanının da yettiği bir kısmı okumak için Edirne’ye gittiğinde artık kendisini oldukca başka sosyalleşme pratikleri bekliyor olacak. Edirne’nin kültürüne ayak uydurmaya çalışacak ve kendisi şeklinde başka şehirlerden gelmiş birçok değişik kültüre haiz öğrenciyle tanışacak. Bir ihtimal bir çok şahıs üniversitede tanıştığı öteki dostlarıyla paylaşmış olduğu aynı yurdun odasında hayata dair meydana getirilen sohbetlerde birçok değişik görüş açısı kazanmış olacak. Bu da bir ferdin kendini gerçekleştirme yolculuğunda gereksinim duyan toplumsal öğrenmenin inkâr edilemez bir parçası. Kısaca gençlere yalnız iyi üniversiteleri aslolan üniversiteler olarak tanıtıp öteki tüm üniversiteleri orta derece olarak dışlamak birçok genci gereksinim duyan yeni sosyalleşme anlayışından yoksun bırakmak olacaktır.

‘İyi üniversite’ söylemi, üniversite okumaya üstenci ve elitist bir yaklaşım getirebiliyor sadece orta derece bir üniversite ortamı da pek ufuk açıcı görünmüyor.

Üniversiteleri iyi ve fena olarak sınıflandırmak, bir çok üniversite talebesi adayını gidebilecekleri birkaç üniversite varmış, o üniversiteler dışındakiler gereksizmiş algısına sokabiliyor. Türkiye’de neredeyse tüm üniversitelerde Erasmus yapma, öğrenci değişiklik programlarına katılma ve projelere başvurma imkânı bulunuyor fakat ne kadarı gençlere bu imkanlardan yeterince yararlanma fırsatı sunuyor, örnek bu oldukça tartışmalı. Kısaca yurt dışına çıkabilmek için isim yapmış ve iyi olarak vasıflandırılan bir üniversiteye gitmek gerekmiyor fakat doğal ki köklü bir üniversite vesilesiyle yurt dışına çıkmanın prestiji daima daha çok oluyor. 

‘’Üniversite burada okunması mümkün’’, ‘’üniversiteye gitmek istiyorsanız kesinlikle iyi bir yere gitmelisiniz’’ şeklinde söylemler, gençlerin bir çok süre mecburi olarak mezuna kalmalarına yol açabiliyor. Burada mezuna kalmayı kötülediğimiz şeklinde bir netice çıkmasın doğal ki, biz bir çok gencin mezuna kalmasındaki sebeplerin, üniversitelere yüklenen seçkin görüntü ve prestij bulunduğunu ifade etmeye çalışıyoruz yoksa normal olarak gençlerin kendileri için en iyisini tercih etmelerini destekliyoruz. 

Gençlerin üstündeki iyi bölgeleri kazanma baskısına bir de eğitimde fırsat eşitsizliği problemi eklenince işler daha da zorlaşabiliyor.

Maalesef ki üniversiteye hazırlanan her genç aynı ekonomik koşullarda değil. Örnek olarak toplumsal ve ekonomik statüsü daha yüksek olan bir genç, hususi dershanelere giderek sınava tam teşekküllü hazırlanabiliyor. Sadece ailesinin durumu fena olan bir genç kendi emeği ve çabasıyla iyi bölgelere gelmek için adeta savaşım içine girebiliyor. Ekonomik durumu yoksul kategorisinde olan bireylerle ekonomik durumu yüksek bireylerin aynı sınava eşit koşullarda hazırlanmaması iyi üniversiteye girmenin de bir çok süre fırsat eşitliği gerektirdiğini bir kez daha hatırlatıyor.

Üniversite imtihan neticeleri açıklanınca, sonucu kendisinden beklenen şekilde gelmeyen birisi ‘’eğer iyi üniversiteye gidemiyorsa asla gitmesin’’ şeklinde bir yaklaşımla karşılaşabiliyor. Velhasıl bu biçim bir yaklaşım bir gencin geleceği için negatif ve baltalayıcı oluyor bu sebeple her insanın gelişim yolculuğu birbirinden değişik. Çoğunluğun doğru bilmiş olduğu yanılgısı, bir genci gitmek istediği bir ihtimal ötekiler kadar prestiji olmayan iyi bir üniversiteye gitmekten alıkoyabiliyor. Gençlerin elinden geldiğince emek verip istikballerini pozitif yönde yönde etkileyeceğini düşündükleri iyi bir üniversiteye yerleşmeleri ehemmiyet arz ediyor, bundan dolayı gençleri kendileri için en uygun üniversiteyi tercih etmeleri için yönlendirmek gerekiyor. Todd Rose’un ‘Ortalamanın Sonu’ adlı kitabından bir esinlenmeyle, her insanın averaj bir kişi olarak yetişmesi gerektiği inancını taşıyan çoğunluğun tiranlığının, kişi olma yolunda adımını atan hiçbir gencin geleceğini engellememesi icap ettiğini hatırlatalım.

Kaynaklar: 1, 2