DÜNYA

Tekalif-i Milliye Emirleri Nedir?

Türk milletinin azim ve kararlığı yardımıyla kazanılan Kurtuluş Savaşı esnasında bu millet hem canını hem de malını bağımsızlık uğruna feda etmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün başkumandan olarak yayımladığı Tekalif-i Milliye Emirleri kapsamında alınan malzemeler yardımıyla ordu güçlenmiş ve Yunan ordusunu bozguna uğratmıştır. Tekalif-i Milliye Emirleri nedir, ne vakit çıkarıldı, amacı nedir gelin tüm detaylarıyla inceleyelim.

Batının ne zamandır hasta adam olarak görmüş olduğu Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Dünya Savaşı’nı da kaybedince artık fiilen işgal edilmeye adım atmıştır. Fakat Türk milleti bu duruma sessiz kalmamış ve Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde bir kurtuluş mücadelesi başlatılmıştır. Bu topraklarda yaşayan hepimiz o dönem hem canı hem de malı ile bu mücadeleye iştirak etmiştir. Tekalif-i Milliye Emirleri işte bu kapsamda çıkarılan bir kararnamedir.

Tekalif-i Milliye Emirleri meclisin başkumandanlık yetkisi verdiği Mustafa Kemal Atatürk tarafınca çıkarılmıştır. Bu emirlerin sebebi, Yunan ordusunun artık Ankara sınırına kadar gelmiş olması ve son kalenin de yıkılmak suretiyle olmasıdır. Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında büyük rol oynayan Tekalif-i Milliye Emirleri nedir, ne vakit çıkarıldı, amacı nedir şeklinde dört gözle beklenen soruları gelin tarihsel gerçekler ışığında tüm detaylarıyla inceleyelim.

Tekalif-i Milliye Emirleri nedir? Her şey Türk ordusunun geri çekilmesi ile başladı:

tekalifi milliye emirleri

Türk topraklarının yabancı güçler tarafınca fiilen işgal edilmesi üstüne Türk milleti kendi çapında örgütlenerek düşmana karşı çıkmaya başladı. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışı, kongreler yapılması ve Millet Meclisi’nin açılması ile beraber bu güçler Kuvâ-yi Milliye adı altında toplandı. 

Kuvâ-yi Milliye büyük bir güce haiz değildi. Kafi silahı, giysisi ve hatta yiyeceği bile yoktu. Tüm bunlara karşın düşmana tüm gücüyle direndi sadece İkinci İnönü Savaşı esnasında batının imkanlarını kullanarak hücum eden Yunan ordusu 10 Temmuz 1921 günü büyük bir atak yapmış oldu ve Türk ordusu geri çekilmek mecburiyetinde bırakıldı.

Türk ordusunun geri çekilmesi mecliste büyük tartışmalara neden oldu sadece usta bir asker olan Mustafa Kemal Atatürk, bunun askeri bir taktik bulunduğunu ve yenilmek anlamına gelmediğini söylemiş oldu. Ordunun yalnızca dinlenmeye, tekrardan mevzi almaya ve desteğe ihtiyacı vardı. İyi fakat elde yok avuçta yok nasıl olacak?

Tekalif-i Milliye Emirleri ne vakit çıkarıldı? Mustafa Kemal Paşa, meclis tarafınca başkumandan duyuru ediliyor:

tekalifi milliye emirleri

Mecliste tartışmalar sürdüğü sırada 23 Temmuz 1921 tarihinde Yunan Kralı Konstantin başkanlığında Kütahya’da bir divan toplantı ve Ankara’ya saldırı düzenlenmesi sonucu alındı. Ankara son kaleydi ve meclis buradaydı. Ankara’nın düşmesi demek, Kurtuluş Savaşı’nın kaybedilmesi ve Anadolu topraklarının Yunan işgaline terk edilmesi demekti. Acil ve köktencilik kararlar alınması gerekiyordu.

Millet Meclisi, 5 Ağustos 1921 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Başkumandanlık Tevcihi Hakkında Kanun isminde bir kanunu oybirliğiyle kabul etti ve Mustafa Kemal Paşa’ya başkumandanlık yetkisi verildi. Zaman sınırlıydı, art arda pek oldukca mühim karar alınması gerekiyordu. Bunlardan bir tanesi de on emirden oluşan Tekalif-i Milliye Emirleri oldu. 

Tekalif-i Milliye Emirleri nedir?

tekalifi milliye emirleri

  • 1 numaralı emre bakılırsa; her kazada parasız çalışacak Tekalif-i Milliye komisyonları kuruldu, bu komisyonlarda toplanan malzemeler gereksinimler doğrultusunda ordu birimlerine gönderildi.
  • 2 numaralı emre bakılırsa; her aile bir çamaşır, bir çift çorap, bir çarık hazırladı ve komisyona verdi. Veremeyecek yoksul aileler yerine bu tarz şeyleri varlıklı aileler verdi.
  • 3 numaralı emre bakılırsa; tüccarların elinde bulunan kumaş, ayakkabı, çivi, nal demiri ve benzeri malzemelerin yüzde 40’ına parası sonrasında ödenmek suretiyle el konuldu.
  • 4 numaralı emre bakılırsa; buğday, un, kuru bakliyat, şeker, gaz, sabun, yağ, çay, mum ve benzeri malzemelerin yüzde 40’ına parası sonrasında ödenmek suretiyle el konuldu.
  • 5 numaralı emre bakılırsa; halkın tüm taşıtları ayda bir kez yüz kilometre mesafeye kadar ücretsiz bir şekilde asker taşıdı.
  • 6 numaralı emre bakılırsa; ordunun beslenmesi ve giyimi için lüzumlu sahipsiz tüm malzemelere el konuldu.
  • 7 numaralı emre bakılırsa; halkın elinde bulunan tüm tabanca ve cephane Tekalif-i Milliye komisyonlarına teslim edildi.
  • 8 numaralı emre bakılırsa; benzin, makine yağı, lastik, tutkal, kablo, pil, tel ve benzeri malzemelerin yüzde 40’ına parası sonrasında ödenmek suretiyle el konuldu.
  • 9 numaralı emre bakılırsa; demirci, marangoz, dökümcüler ile kılıç ve benzeri eşyalar üretebilecek esnaf ordu için üretim yapmış oldu.
  • 10 numaralı emre bakılırsa; halkın elinde bulunan otomobil, gaşgası, kağnılar ile bu tarz şeyleri çekecek binek hayvanlarının yüzde 20’sine ordu adına el konuldu. 

Tüm bu emirler ne anlama geliyor, Tekalif-i Milliye Emirleri’nin amacı nedir? 

tekalifi milliye emirleri

Başkumandan duyuru edilen Mustafa Kemal Paşa, içinde Tekalif-i Milliye Emirleri’nin de olduğu 48 tane kararname çıkarmıştır. Piyasaya çıkan emirler, komisyonlar tarafınca uygulandı. Emirler kapsamında kimsenin malı zorla elinden alınmadı, yalnızca fazla olanlar alındı ve bunların büyük bir kısmı savaş kazanıldıktan ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonrasında 1929 yılına kadar halka geri ödendi. 

Tekalif-i Milliye Emirleri’ni incelediğimiz vakit duygulanmamak elde değil bundan dolayı düşmana karşı savaşım eden askerin bırakın silahı, çorap ve ekmek şeklinde temel ihtiyaçlarının bile tamamlanmamış bulunduğunu görüyoruz. Bu kapsamda çıkarılan kararnameler ile yapılmak istenen, o dönem temel insani ihtiyaçlardan bile yoksun kalmış Türk ordusunun güçlenmesiydi. 

Tüm bu kararnameler işe yaradı. 23 Ağustos 1921 tarihinde başlamış olan ve 13 Eylül 1921 geçmişine kadar devam eden Sakarya Meydan Muharabesi’nde Tekalif-i Milliye Emirleri yardımıyla güç kazanan Türk ordusu, Yunan askerlerini geri püskürtmeyi başardı. Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olarak görülen bu muharebe yardımıyla en sonunda adım adım zafere giden yola girildi. 

Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk, Tekâlif-i Millîye Emirleri’ni hangi yetkiye dayanarak çıkarmıştır?

tekalifi milliye emirleri

Bugün bazı Mustafa Kemal Atatürk ve cumhuriyet düşmanlarının mesnetsiz iddialarında Mustafa Kemal Atatürk’ün bir diktatör bulunduğunu ve Tekâlif-i Millîye Emirleri ile halkın malını gasp ettiğini duyarsınız. Mustafa Kemal Atatürk, Tekâlif-i Millîye Emirleri ve öteki kararnameleri kendisine meclis tarafınca verilen başkumandanlık yetkisine dayanarak çıkarmıştır. 

Mustafa Kemal Paşa’ya verilen başkumandanlık yetkisi 5 Ekim 1921, 5 Şubat – 5 Mayıs 1922 tarihinlerin uzatılmış ve 20 Temmuz 1922 günü sınırsız hale getirilmiştir. Bu yetki yalnızca savaş kararlarını kapsıyordu. Bundan dolayı fiilen işgal edilen bir ülkede meydana gelen muharebede anlık kararlar alınması gerekir ve o dönem mecliste bulunan bazı padişah taraftarları ile batı fanatikleri bilerek bu süreci geciktiriyordu. Doğrusu içeride de düşman vardı.

Şimdi tarihe şöyleki bir bakalım ve düşünelim; asla meclisten yetki isteyen diktatör olur mu? Asla her sonucunda meclise danışan diktatör olur mu? Asla koca ülkeyi kurtarıp da yapabilecekken kendini kral duyuru etmeyip cumhuriyet kuran diktatör olur mu? Asla savaş esnasında el koymak zorunda kalmış olduğu malzemelerin parasını halkına geri ödeyen diktatör olur mu? Mevzu ile alakalı düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz. 



İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı

Please allow ads on our site

Looks like you're using an ad blocker. We rely on advertising to help fund our site.