Acı Kakao Çekirdeklerinden Meydana getirilen Çikolatanın Hikayesi

Kahve, tütün, çay ve hatta en kolay meyveler bile dünyaya açılmadan ilkin bulundukları bölgenin en soyluları tarafınca tüketilen hususi ürünlerdi. Çikolata da öyleki. Aslen çikolata yalnızca birkaç yüzyıldır bizimle olan bir tatlı. Sadece çikolatanın hammaddesi olan kakaonun geçmişi binlerce yıl öncesine kadar dayanıyor. O zamanlar kakao çekirdeklerinden acı bir içecek yapılır ve soylulara servis edilirdi.

Bugünün bilim adamları kakao ve çikolatanın doğru işlendiği vakit ne kadar yararlı gıdalar bulunduğunu kanıtladı. Bu gerçekler, günümüzden binlerce yıl ilkin Mezoamerika bölgesinde yaşayanlar tarafınca da biliniyordu. Peki, ne oldu da bu acı içecek aniden market raflarını süsleyen leziz bir tatlıya dönüştü? Gelin çikolata ve kakaonun evveliyatına yakından bakarak dünya mutfağını keşfedelim.

Çikolata yapılmadan ilkin kakao çekirdekleri içiliyordu:

Çikolata ya da kakao ile ilgili en eski bulgular 2600 senelik bir çömlekte bulunmuş oldu. Sadece çikolatanın ve kakaonun zamanı oldukça daha eski, ortalama 4 bin yıllıktır. Günümüzden binlerce yıl ilkin bugün Cenup ABD kıtası olarak malum Mezoamerika bölgesinde yaşayan Olmekler topluluğu kakao ağaçları ile iç içe yaşıyorlar sadece bu ağacın meyvelerini yemiyorlardı.

Bugün Maya Uygarlığı olarak adlandırdığımız bu grup, bigün bir hayvanın kakao ağacı meyvelerinden yediğini görmüş oldu. Hatta efsanelere gore o hayvan, kakao meyvesini tıpkı bir insan şeklinde dalından kopardı. Antik insanoğlu normal olarak bu durumu ve bu meyveyi mukaddes kabul ederek Mayaların Kukulkan, Azteklerin ise Quetzalcoatl söylediği bir tüylü yılan tanrı ile özdeşleştirdiler.

O günden sonrasında kakao meyvesinin çekirdekleri kullanılarak hususi bir içecek yapılmaya başladı. Meydana getirilen bu hususi içecek krallar, soylular ya da mühim misafirler tarafınca tüketiliyordu. İçine mısır unu, acı biber şeklinde değişik ürünler de eklenen bu kakao içeceğinin kişiye hem cinsel hem de fizyolojik anlamda güç ve kudret kazandıracağına inanılıyordu. Bugün meydana getirilen bilimsel emek harcamalar bu inancı doğruluyor.

Avrupa’nın kakao ve çikolata ile tanışması:

Kakao çekirdeklerinden meydana getirilen bu içecek yüzlerce hatta binlerce yıl Mezoamerika bölgesinde kimseler bilmeden tüketildi. Ta ki 16. yüzyılda bu bölge İspanyol kaşifler Kristof Kolomb ve Hernán Cortés tarafınca keşfedilene kadar. Mühim birer konuk olan bu kaşiflere kakao çekirdeklerinden meydana getirilen içecek ikram edildi.

İspanyol kaşifler kakaoya bayılmışlardı. Yerlileri katledip altınlarına el koyarak ülkelerine dönerken yanlarında kakao çekirdekleri de getirdiler ve her insana iyi mi yapılacağını gösterdiler. Xocoatl şu demek oluyor ki acı içki olarak adlandırılan kakao içeceği İspanya’da birazcık değişime uğradı ve içine şeker katılarak içilmeye başladı.

Tıpkı Mayalar şeklinde İspanyollar da bu içeceği uzun seneler yalnızca kendi kral ve soylularına layık buldular. Ta ki İspanya Kralı III. Phillip’in kızı Prenses Anne’nin Fransa Kralı XIII. Louis ile evlendirilmiş olduğu döneme kadar. İspanyol prenses, çeyizinin içinde kakao çekirdekleri de getirerek Fransa’yı kakao ile tanıştırdı. 

Sonunda halk, kakao ve çikolata ile tanışıyor:

Fransa, kakao çekirdekleriyle tanıştıktan sonrasında vakalar hızla ilerledi. Fransa’dan sonrasında tüm Avrupa kıtasında tanınan kakao o denli oldukça sevildi ki Avrupa kolonilerinde kakao ağaçları dikilmeye ve aslına bakarsan sömürülen yerliler bir de kakao bahçelerinde çalıştırılmaya başladı. 

O güne kadar işlemesi ve bulunması zorluk derecesi yüksek kakaonun üretimin başlaması ve Hollandalı kimyager Coenraad Johannes van Houten tarafınca bir kakao işleme makinesi buluş edilmesiyle birlikte 1828 yılından sonrasında Avrupa halkı da kakao ile tanıştı. Üretilen bu makine; kakao çekirdeklerini kavuruyor, yağını ayırıyor ve geri kalanı bugün bildiğimiz kuru kakao tozuna dönüştürüyordu. 

J.S. Fry & Sons adlı bir İngiliz şirketi, 1847 senesinde ilk kez katı çikolata yapmayı başararak kakao içme sürecinin sonunu getirdi. Rodolphe Lindt isminde başka bir tüccar ise kakao yağı ve kakao tozunu karışmasını sağlayarak oldukça daha leziz ve hoş kokulu çikolatalar yapmayı başardı. Elbet sonrası bildiğimiz çikolata dünyası demek oluyor.

Osmanlı Devleti’nde çikolata ve kakao:

Türklerin çikolata ve kakao ile iyi mi ve ne vakit tanıştıkları tam olarak bilinmiyor. Sadece elimizde mühim bir kaynak var. 1857 tarihindeki Journal de Constantinople gazetesinde piyasaya sürülen gerekseme kalemleri sıralamasında çikolatadan ve o gün için oldukça yüksek olan fiyatından bahsediliyor.

Osmanlı Devleti’nde Türkler hiçbir vakit kakaoyu bir içecek olarak tüketmediler. İsviçre çikolatası olarak malum sütlü çikolata daima popülerdi. Beyaz ve bitter şeklinde pek oldukça değişik türü olsa da bugün bile devletimizde hala en oldukça tüketilen çikolata türü, sütlü çikolatadır. Ağzımızın tadını biliyoruz.

Çikolata iyi mi yapılır?

Çikolata ve kakao tarihini idrak etmek için bu acı çekirdeklerin iyi mi leziz bir tatlıya dönüştüğünü de bilmek gerekiyor. Kakao ağaçları 4 yaşlarında meyve vermeye başlamış olan ve 10 metreye kadar uzayabilen ağaçlardır. Kakao ağacının meyvesi ortalama 35 santimetre, meyvenin içinden çıkan çekirdekler ise 2.5 santimetre boyundadır. Her meyveden 40’a yakın çekirdek çıkar.

Çıkarılan bu çekirdekler muz kabuğunda birkaç gün bekletildikten sonrasında kurutulur. Fabrikalarda kavrulup işlendikten sonrasında kakao yağı ve kakao tozu elde edilir. Şekerle karıştırılarak hamur harcı haline getirilen toz ve yağın içine süt, süt tozu, vanilya şeklinde lezzet arttıran ürünler eklendikten sonrasında çikolata hazır olmuş olur. Bugün dünyada en oldukça bitter, sütlü, beyaz, dolgulu, pralin ve ruby olarak isimlendirilen çikolata türleri tüketilmektedir.

Acı kakao çekirdeklerinden meydana getirilen leziz tatlı çikolatanın bugüne geliş öyküsünü anlattık ve kralların içeceğiyken iyi mi market raflarına kadar geldiğini gördük. Mısır şurubu şeklinde zararı olan maddelerle doldurulmamış gerçek çikolatalardan ara sıra yiyecek hepimiz için yararlı olacaktır.