Enerji krizi, ithalatçı ülkelerde ekonomik kırılganlıkları artırabilir
[ad_1]
Küresel enerji piyasalarında üstün dereceli kıran fiyatlar ekonomilerin salgın sonrası toparlanma çabalarını sekteye uğratırken, ithalata bağımlı ülkeler için oluşacak yüksek enerji faturalarının kırılganlıkları artırabileceği öngörülüyor.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı alınan tedbirlerin gevşetilmesiyle beklenenden fazla artan enerji talebi karşısında arzın yetersiz kalması, Avrupa başta olmak suretiyle küresel piyasalarda organik gaz ve kömür fiyatlarında üstün dereceli getirmeye devam ediyor.
Avrupa’da vadeli kontratlarda organik gazın fiyatı son bir yılda 7, kömürün ton fiyatı ise 4 katına çıktı. Fiyatlardaki yükselişte, geçen yıllara bakılırsa Rusya’dan daha azca organik gaz gelmesi ve kıtanın yer altı depolama tesislerindeki doluluk oranlarının son 10 yıl averajının altında kalmasıyla arzın öğrenci yetişememesi en mühim etkenler olarak öne çıktı.
Avrupa’da elektrik üretiminde tutarları üstün dereceli kıran organik gaz ve kömürün payının artmasıyla, elektrik tutarları da üstün dereceli seviyeye ulaşarak bilhassa endüstri sektöründeki üretimi negatif etkiledi.
Dünyanın en büyük enerji tüketicisi konumunda bulunan Çin’de ise arz-talep dengesizliği sonucunda ülke çapında elektrik kesintileri uygulanırken, kış arifesinde hükümet enerji tedarikini sürdürebilmek için şirketlere maliyetine bakmaksızın ithalat yapmaları yönünde yönerge verdi.
Internasyonal bankacılık ve finansal hizmetler şirketi Goldman Sachs, yaşanmış olan enerji sıkıntıları sebebiyle Çin ekonomisine yönelik 2021 gelişme tahminini yüzde 8,2’den yüzde 7,8’e düşürdü.
Fiyatlardaki artışın salgına bağlı sebepleri var
Arz-talep dengesizliği sonucunda zirveyi gören enerji fiyatlarından küresel ekonomik aktivite ve tedarik zinciri negatif etkilenirken, enerji arzını sürdürülebilir kılmak için yüksek fiyattan ithalat yapmak zorunda olan ekonomilerin kırılganlıklarının artabileceği öngörülüyor.
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Dönüşüm Tesiri ve Küresel Iktisat Direktörü Alexander Plekhanov, AA muhabirine yapmış olduğu açıklamada, enerji fiyatlarındaki artışın salgına bağlı sebepleri bulunduğunu söylemiş oldu.
Plekhanov, Kovid-19 engellemelerinin uygulanmış olduğu dönemde enerji tüketiminin düştüğüne işaret ederek, normalleşmenin etkisiyle bilhassa hizmet ve imalat sektörlerinde artan talep karşısında arzın yetersiz kalmasıyla fiyatların en yüksek seviyeye ulaştığını açıkladı.
Öte taraftan, nüfus ve enerji talebinin büyüdüğünü fakat iklim değişikliğiyle savaşım kapsamında fosil yakıt yatırımları azaldığı için talebin yetersiz kaldığını belirten Plekhanov, şu şekilde konuştu:
“Daha çok enerjiye ihtiyacımız var. Bu enerjinin yenilenebilir kaynaklardan gelmesini istiyoruz fakat yenilenebilir kaynaklardaki üretim hava koşullarına bağlı olarak değişebiliyor. Mesela, eylülde Avrupa’da rüzgardan üretim oldukça azdı ve ansızın bu düşüşü telafi edecek başka bir kaynaktan enerjiye gereksinim duyduk. Bu da söz mevzusu dar boğazı oluşturdu. Yeni petrol yada organik gaz yatırımı yapmayınca, bu kaynaklar da daha pahalı hale geliyor. Eğer hakkaten iklim değişikliğini önlemek ve yeşil enerji dönüşümünü sağlamak istiyorsak, fosil yakıtların enerjisinin daha pahalı hale gelmesi gerekiyor ki artık kullanılmasın. Bu pahalılığı da bir halde finanse etmek gerekiyor. Bunun için vergiler toplanabilir ve bu vergiler yeşil enerjinin finansmanında kullanılabilir ya da daha çok kirleten daha çok vergi ödeyebilir. Bundan sonraki süreçte politikaların ilerlemesi ihtiyaç duyulan nokta burası.”
Plekhanov, arzdaki dar boğaz sebebiyle oluşan yüksek enerji fiyatlarının ülkelerin ekonomik büyümelerini değişik şekillerde etkileyeceğine dikkati çekerek, “Yüksek fiyatlar, Rusya şeklinde ekonomisi enerji gelirlerine bağlı ülkelere yarar elde edecektir. Bu ülkelerin ekonomik büyümelerine ilişkin öngörülerde yukarı yönlü revizeler olabilir. Öteki taraftan, bu fiyatlar gayri safi yurt içi hasılasında enerji giderleri mühim yer tutan zayıf ekonomileri ise negatif etkileyecek.” dedi.
