Endemik Nebat Nedir? Türkiye’deki Endemik Nebat Türleri

Endemik bitkiler, kendi türlerinin en nadide örnekleri diyebiliriz. Bir tek dünyanın bir yerinde yetişmesi bir kenara eşi benzeri bulunmadığı için oldukça değerlilier ve bununla birlikte güzeller. Bu şeklinde bitkilerin korunması ve türlerinin tükenmemesine dikkat etmek gerek.

Ne kadar  günümüz koşullarında eskiye kıyasla yeşili daha azca görüyor olsak bile hala birçok ormanlık vb. arazi kendi güzelliğini korumaya devam ediyor. Doğal ki birçok yerde de endemik bitkiler üremeye devam ediyor. Peki nedir bu endemik nebat ve neden adı endemik nebat?

Endemik nebat nedir?

Endemik adı Yunanca’daki “endemos” (indigenos) kelimesinden gelmektedir. Endemik nebat dünyanın yalnızca tek bir yerinde yetişen hususi bitkilere verilen genel bir isimdir ve Türkiye ortalama 3000 kadar endemik bitkiye ev sahipliği yapıyor. Başka bir deyişle Türkiye’deki bitkilerin %30’u endemik nebat türünde.

Türkiye’nin bu kadar fazla endemik bitkiye ev sahipliği yapmasının sebebi ise en başta ve en büyük olarak haiz olduğu coğrafi konumun getirileri diyebiliriz. Dört mevsime birden elverişli olması, yağış yönünden varlıklı oluşu, dağlık ve engebeli arazilerin bolluğu yardımıyla endemik bitkilerin oluşumu için uygun bir ekosistem oluşabiliyor. Bu endomik bitkilerden birkaçı ise şu şekilde:

Türkiyede yetişen 10 endemik nebat:

• Kasnak Meşesi
• Sığla Ağacı
• İspir Meşesi
• Datça Hurması
• Kazdağı Göknarı
• Anadolu Glayölü
• Ters Lale
• Antalya Çiğdemi
• Zambakgiller
• Kral Eğreltisi

Kasnak Meşesi

En sık görüldüğü bölgeler Konya, Afyon, Isparta ve Kütahya illeridir. Odunları kıymetli kabul edilen bir ağaç türüdür. Çoğu zaman mobilya kaplaması ve parke üretiminde kullanılır.

Sığla Ağacı

Sığla ağacı Türkiye’de en sık Muğla ve Fethiye civarlarında görülür. Çınarı çağrıştıran sığla ağacının boyu 20 metreye kadar uzayabilir. Bazı bölgelerde Günlük Ağacı olarak da anılır

İspir Meşesi

İspir Meşesi Yozgat, Kastamonu ve Doğu Anadolu bölgesinin genelinde görülebilen bir türdür. Fazlaca kısa yaprak saplarına haiz olan bu meşe türünün boyu ortalama olarak 6-7 metreye kadar uzayabilir.

Datça Hurması

Teke Yarımadası ve Datça’da yetişen bir bitkidir. Averaj 10-15 metre uzunlukta olan Datça Hurması ağacının meyveleri 1.5 santimetre uzunlukta ve sarı-kahverengi içinde renk tonlarına haizdir. Datça hurması ağaçları şiddetli rüzgarlardan negatif etkilendikleri için çoğu zaman derin vadilerde hayatta kalmayı başarabiliyorlar.

Kazdağı Göknarı

Yalnızca Kazdağı’nda görülebilen bu türün boyu ortalama 30 metreye kadar uzayabilir. Yaprakları yassı olan Kazdağı Göknarının tepesinde bulunan kozalakları ortalama olarak 20 santimetre boyuna ulaşabilir. Rutubetli toprakları oldukça seven ve uygun koşullarda süratli büyüyen bir türdür.

Anadolu Glayölü

Çoğu zaman Akdeniz ve Ege Bölgelerinde rastlanılan Anadolu Glayölü, Kızılçam ormanları ve makilerde bahar ve yazları görülür. Fazlaca narin bir endemik nebat olan Anadolu Glayölü, süratli azalma sebebiyle tamamen yok olma riskiyle karşı karşıya gelmiş bir bitkidir.

Ters Lale

Anadolu’da neredeyse her bölgede rastlanılan bu çiçek türü en oldukça Hakkari ve Van bölgelerinde yetişir. Her branşında 6 yaprak bulunan Ters Lale’nin boyu ortalama 70 santimetre kadar uzar. Çoğu zaman 1000-3000 metre arasındaki rakımlarda görülür.

Antalya Çiğdemi

Antalya Çiğdemi, adından da anlaşılacağı şeklinde yalnızca Antalya’da yetişen bir türdür. Dağınık quercus ormanlarında dağınık halde bulunur. Ekim ayından Aralık ayına kadar çiçek açar ve çiçeklerini korur. Çoğu zaman 1000 metre civarındaki yükseltilerde görülür aynı kökten senelerce yeni filizler verebilir.

Zambakgiller

Türkiye’de 430 değişik türü bulunan Zambakgiller en sık Manisa’da görülürler. Endemik tür olan bu nebat çoğu zaman 500 ila 2000 rakımları içinde görülmektedir. Mayıs ayının başları ve Haziran ayında çiçek açarlar. Yaprakları şertisi ve yassı yapıdadır. Adasoğanı, sarısabır ve mügeçiçeği zambakgiller familyasına ilişik çeşitlerdir.

Kral Eğreltisi

Başta Karadeniz Bölgesi olmak suretiyle ülkemizdeki nemli topraklarda görülür. Dere kenarı, nemli davet ve bataklıklar en sık görüldükleri ortamlardır. 4-6 santimetre uzunluğundaki yaprakların oluşturduğu dallar 1-2 metre arası uzunluktadır. Temmuz ve Ağustos aylarından itibaren olgunlaşmaya başlarlar. Fazlaca senelik bitkiler grubundadır.