Kamyon ve TIR’lardaki Darbe Emici Tampon Nedir?

Gece saatlerinde bilhassa de tiyatro dünyasını derinden sarsan bir trafik kazası gerçekleşti. “Baş Belası” adlı gosteri için aralarında meşhur oyuncu Ceyhun Fersoy’un ve toplumsal medya fenomeni Sergen Deveci’nin de bulunmuş olduğu vasıta, bir TIR’a arkadan çarptı. Hurdaya dönen araçta ne yazık ki 3 tiyatro oyuncusu yaşamını yitirdi. Yaralıların tedavisi ise sürüyor.

Yaşanmış olan vaka, bilhassa de toplumsal medyada “darbe emici tampon” tartışmasını bir kez daha başlattı. Pek oldukca şahıs, bu tür kazalarda can kayıplarının önlenebilmesi için TIR ve kamyonlarda darbe emici tampon bulunması icap ettiğini savundu. Peki neydi ki bu darbe emici tampon? Türkiye’de bununla ilgili herhangi bir zorunluluk var mı? Gelin hep beraber tartışılan bu mevzuya yakından bakalım.

Darbe emici tampon nedir? Neden bu kadar mühim?

Kamyon ve TIR’lar, otomobillerle kıyaslandıklarında oldukça yüksek araçlar. Bu yükseklik, bilhassa de arkadan çarpma durumdalarında büyük sorunlara neden oluyor. Zira otomobil, yüksek bir hızla çarptığında önündeki TIR’ın altına giriyor. Hız yükseldikçe kazanın sertliği artıyor ve yere daha yakın olan otomobil, kelimenin tam anlamıyla “biçiliyor“. 

İşte darbe emici tamponlar tam olarak bu aşamada devreye giriyor. Ara sıra çelik alaşım, vakit zamansa demir olarak karşımıza çıkan darbe emici tamponlar, TIR ve kamyonların çekmiş olduğu dorselere takılıyor. Böylelikle dorsenin yüksekliği harici bir ekipman ile düşürülüyor. Yere yakın bir otomobil arkadan vurduğunda, bu tampon yardımıyla aracın altına girmiyor.

Birkaç TIR kazasına ilişkin fotoğraflar:

Tiyatrocuları taşıyan aracın son hali ise şu şekilde:

Yukarıdaki trafik kazaları fotoğraflarında, darbe emici tampona haiz olmayan TIR’lar ile otomobillerin karıştığı kazaları görüyorsunuz. Otomobillerin ortak özelliği, dorselerin altına girmiş olmaları. Bu tür trafik kazalarından sağ çıkmak, bir çok vakit mucize oluyor.

Peki darbe emici tampon olsaydı, bu kazalar nasıl sonuçlanırdı?

Yukarıdaki videoda, darbe emici tamponu olmayan (üstte) bir TIR’a arkadan çarpmak ile darbe emici tamponu olan (altta) bir TIR’a arkadan çarpmak arasındaki farkı görüyorsunuz. Bu görüntüler, darbe emici tamponun ne kadar mühim bulunduğunu gözler önüne sermeye yetiyor…

Türkiye’de darbe emici tampon mecburi mu?

Aslına bakacak olursak Türkiye’de darbe emici tampon zorunluluğu var. Hem de 2008 yılından beri. Resmi Gazete’de piyasaya sürülen “Motorlu Araçlar ve Römorklarının Yakıt Depoları ve Arka Koruma Donanımlarına Dair Tip Onayı Yönetmeliği (70/221/AT)” ülkemizdeki kamyon ve TIR’lara darbe emici tampon uygulamasını mecburi hale getirmişti. Ek olarak Karayolları Trafik Kanunu ve Araçların İmal, Tadil ve Montajı Ile alakalı Yönetmelik’te de mevzuyla ilgili detaylar bulunmaktadır.

Madem mecburi, bu kazalar neden yaşanıyor? Denetim mi yapılmıyor?

Aslına bakacak olursak yetkililerin bu aşamada yapabilecekleri pek de bir şey yok. Zira zorunluluk kapamına alınan TIR ve kamyonlar, muayenelerde detaylı bir halde inceleniyorlar. Standartları karşılamayan darbe emici tamponların muayeneden geçmesine izin verilmiyor.

Sadece burada tartışılması ihtiyaç duyulan esas sorun, uygulanmakta olan standartlar. Mesela; kullanımına izin verilen ekipmanların bazıları için Avrupa Birliği’nin “ECE R-58” standartları göz önünde bulunduruyor. ECE R-58, 55-60 km/sa hızlarda oldukca etkili sadece daha yüksek hızlarda o denli da etkili değil. Hal bu şekilde olunca kağıt üstünde uygun olan ekipmanlar, gerçekte oldukca daha acı sonuçlar doğurabiliyor…